Star Taksi Uygulaması Davası: AB Araç Çağırma Yönetmeliğinin Şekillendirilmesi

Dijital platformların taşımacılık hizmetlerini kolaylaştırmadaki rolünün artmasıyla birlikte, bu platformların sınıflandırılması ve ne ölçüde düzenleyici gözetime tabi tutulmaları gerektiğine ilişkin hukuki sorular ortaya çıkmıştır. Temel mesele, bu platformların 2015/1535 sayılı Direktif kapsamında sadece aracı olarak mı değerlendirileceği yoksa rollerinin taşımacılık hizmeti sunumunu da kapsayarak daha katı ulusal düzenlemelere mi tabi olacağıdır. Avrupa Adalet Divanı (ABAD) bu konuyu, aşağıdaki davalar da dahil olmak üzere çeşitli davalarda ele almıştır Yıldız Taksi Uygulaması davası, araç çağırma ve taksi toplama platformları için geçerli olan yasal ayrımlara daha fazla açıklık getirmektedir.

Düzenleyici ortamın anlaşılması

AB hukuku kapsamında, dijital hizmetlerin sınıflandırılması, düzenleyici yükümlülüklerinin belirlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. 2015/1535 sayılı Direktif bir "bilgi toplumu hizmetini" şu şekilde tanımlamaktadır:

1. Ücretlendirme için sağlanmıştır,
2. Uzaktan yürütülür,
3. Elektronik yollarla teslim edilir,
4. Bir alıcının talebi üzerine başlatılır.

Prensip olarak, bu kriterleri karşılayan hizmetler, Avrupa Komisyonu'na bildirimde bulunmak da dahil olmak üzere belirli prosedürler izlenmedikçe, AB Üye Devletlerinin lisanslama veya operasyonel kontroller gibi kısıtlayıcı tedbirler uygulama kabiliyetini sınırlayan belirli yasal korumalardan yararlanmaktadır.

Bununla birlikte, ulaştırma hizmetleri açıkça bu direktifin dışında tutulmakta ve bunun yerine lisanslama, operasyonel gözetim ve fiyat kontrolü gerekliliklerini içeren ulusal düzenleyici çerçeveler kapsamına girmektedir. Mobilite sektöründe faaliyet gösteren dijital platformların sınıflandırılması, temel hizmet sunum sürecine katılım düzeylerine bağlıdır; bu da tamamen aracı olarak mı yoksa ulaşım sağlayıcı olarak mı işlev gördüklerini belirler.

Star Taxi davası: hukuki inceleme

Kasım 2020'de Avrupa Birliği Adalet Divanı (ABAD) şu kararı verdi SC Star Taxi App SRL v. Bükreş Belediyesi (Dava C-62/19). Dava, yolcuları lisanslı taksi şoförleriyle buluşturan dijital bir platform olan Star Taxi'nin bir bilgi toplumu hizmeti mi yoksa bir ulaştırma hizmeti sağlayıcısı olarak mı sınıflandırılması gerektiğiyle ilgiliydi.

ABAD, Star Taxi'nin bir ulaşım sağlayıcısından ziyade bir bilgi toplumu hizmeti olarak faaliyet gösterdiğine hükmetmiştir. Karar aşağıdaki temel faktörlere dayandırılmıştır:

1. Star Taxi, yolcuları yalnızca ulusal taşımacılık yasaları kapsamında halihazırda düzenlenmiş olan lisanslı taksi sürücüleriyle buluşturur. Tedarikçileri piyasada mevcuttur ve halihazırda düzenlenmiştir.
2. Platform fiyatlandırma politikaları uygulamaz veya ücret tarifelerini belirlemez; bunlar ulusal lisans makamları tarafından düzenlenir.
3. Araç filosu yönetimi veya sürücü istihdamı gibi taşımacılıkla ilgili ek hizmetler sağlamaz.
4. Şirket, dijital bağlantıları kolaylaştırmanın ötesinde sürücülerin programlarını, çalışma koşullarını veya davranışlarını kontrol etmiyor.
5. Star Taxi tarafından sunulan hizmet, platformun ücretler, sürücü operasyonları ve müşteri etkileşimleri üzerinde önemli bir kontrole sahip olduğu Uber gibi araç çağırma platformlarından farklıdır.

ABAD, Star Taxi'nin dijital iletişimi sağlamanın ötesinde ulaşım hizmetlerinin fiili olarak sağlanmasına müdahale etmediğine ve bir bilgi toplumu hizmeti sınıflandırmasına girdiğine karar verdi. Sonuç olarak, Bükreş Belediyesi tarafından uygulanan kısıtlayıcı lisans gerekliliklerinin AB hukuku ile uyumsuz olduğu kabul edildi.

Dijital platformlar için çıkarımlar

Bu Yıldız Taksi karar, dijital ulaşım platformlarının yasal anlayışını daha da geliştirerek, yalnızca aracı olarak hareket edenler ile ulaşım hizmetleri üzerinde önemli kontrol uygulayanlar arasında ayrım yapmaktadır. Fiyatlandırma politikaları, sürücü kontrolü ve yolculuk koşullarının doğrudan yönetimi nedeniyle bir ulaşım hizmeti sağlayıcısı olarak sınıflandırılan Uber'in aksine, Star Taxi bir aracı olarak kabul edildi. Bu ayrım, farklı yetki alanlarındaki düzenleyici çerçevelerde gezinen platform operatörleri için çok önemlidir.

Platform sınıflandırmasını etkileyen temel faktörler şunlardır:

1. Platformun, hizmet sağlamak için yalnızca kendisine güvenen lisanslı olmayan sürücüleri işe alıp almadığı.
2. Platformun ücretlendirme, çalışma saatleri veya sözleşme yükümlülükleri gibi hizmet sunumu için koşullar belirleyip belirlemediği.
3. Platformun sürücülerin hizmete erişimi üzerinde kontrol uygulayıp uygulamadığı.

Dijital mobilite çözümleri gelişmeye devam ettikçe, düzenleyiciler ve platform operatörleri, sektörde yeniliği teşvik ederken hem AB hem de ulusal düzenlemelere uyumu sağlamak için bu ayrımları dikkatle değerlendirmelidir.