Wnioski prawne dotyczące funkcjonowania platform internetowych związanych z usługami transportowymi na podstawie sprawy Star Taxi

OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO SZPUNARA

https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf;jsessionid=1B1ECA1D19F674B9B5A28F3FFB93686C?text=&docid=230875&pageIndex=0&doclang=en&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=27754592

dostarczony w dniu 10 września 2020 r. (1)

Sprawa C-62/19

Star Taxi App SRL

v

Unitatea Administrativ Teritorială Municipiul Bucureşti prin Primar General,

Consiliul General al Municipiului Bucureşti,

zainteresowane strony

IB,

Camera Naţională a Taximetriştilor din Romania,

D'Artex Star SRL,

Auto Cobălcescu SRL,

Cristaxi Service SRL

(Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym
z Tribunalul București (sąd okręgowy w Bukareszcie, Rumunia))

(Odesłanie prejudycjalne - Dyrektywa (UE) 2015/1535 - Artykuł 1 ust. 1 lit. b) - Definicja "usług społeczeństwa informacyjnego" - Usługa umożliwiająca klientom taksówek bezpośredni kontakt z kierowcami taksówek - Obowiązkowa usługa rezerwacji taksówek dla taksówek autoryzowanych przewoźników - Artykuł 1 ust. 1 lit. e) - Zasada dotycząca usług - Obowiązek zgłoszenia - Dyrektywa 2000/31/WE - Artykuł 4 - Uprzednie zezwolenie - Systemy zezwoleń nieukierunkowane konkretnie i wyłącznie na usługi społeczeństwa informacyjnego - Dyrektywa 2006/123/WE - Artykuły 9 i 10 - Systemy zezwoleń na działalność usługową)

Wprowadzenie

1. Prawodawstwo UE ustanawia specjalne zasady dla szczególnej kategorii usług, a mianowicie usług "społeczeństwa informacyjnego", czyli usług świadczonych na odległość drogą elektroniczną lub, mówiąc prościej, głównie za pośrednictwem Internetu. Zgodnie z prawem UE takie usługi korzystają z zasady wzajemnego uznawania między państwami członkowskimi, a także z szeregu ułatwień w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej w odpowiednich państwach członkowskich pochodzenia usługodawców.
2. Nie zawsze jednak łatwo jest odróżnić usługę społeczeństwa informacyjnego od usługi "tradycyjnej", gdy różne rodzaje usług stanowią integralną część usługi złożonej. Dotyczy to w szczególności usług transportu miejskiego rezerwowanych drogą elektroniczną. Trybunał miał już okazję udzielić pewnych wskazówek dotyczących tego rozróżnienia w konkretnych okolicznościach. (2) Jednakże takie wytyczne niekoniecznie muszą mieć zastosowanie w różnych okolicznościach.
3. Druga trudność pojawia się, gdy przepisy krajowe regulują "tradycyjne" usługi o takim samym charakterze gospodarczym jak usługi społeczeństwa informacyjnego. Konieczne jest zatem ustalenie, w jakim zakresie i, w zależności od przypadku, w jakich okolicznościach prawo UE zezwala na stosowanie tych przepisów do tej drugiej kategorii usług. Kolejne pytanie pojawia się w przypadku wątpliwości co do tego, czy przepisy przyjęte w celu uregulowania "tradycyjnych" usług rzeczywiście mają mieć zastosowanie do usług społeczeństwa informacyjnego ze względu na ich specyfikę lub nowatorski charakter. (3)
4. Wszystkie te różne kwestie pojawiają się w niniejszej sprawie i tym samym dają Trybunałowi możliwość wyjaśnienia swojego orzecznictwa w tej sprawie. Kontekst prawny Prawo Unii Europejskiej
5. Zgodnie z art. 2 lit. a) dyrektywy 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego ("dyrektywa o handlu elektronicznym"): (4)

"Do celów niniejszej dyrektywy poniższe terminy mają następujące znaczenie:

(a) "usługi społeczeństwa informacyjnego": usługi w rozumieniu art. 1 ust. 2 dyrektywy 98/34/WE zmienionej dyrektywą 98/48/WE; [(5)]".

6. Artykuł 4 tej dyrektywy stanowi:

'1. Państwa członkowskie zapewniają, aby podejmowanie i prowadzenie działalności przez dostawcę usług społeczeństwa informacyjnego nie mogło być uzależnione od uprzedniego zezwolenia lub jakiegokolwiek innego wymogu o równoważnym skutku.".

2. Ustęp 1 pozostaje bez uszczerbku dla systemów zezwoleń, które nie są specjalnie i wyłącznie ukierunkowane na usługi społeczeństwa informacyjnego [...]".
3. Artykuł 2 ust. 1 i art. 2 ust. 2 lit. d) dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącej usług na rynku wewnętrznym (6) stanowi:

'1. Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do usług świadczonych przez usługodawców prowadzących przedsiębiorstwo w państwie członkowskim.

2. Niniejsza dyrektywa nie ma zastosowania do następujących działań:

...

(d) usługi w dziedzinie transportu, w tym usługi portowe, objęte zakresem tytułu [VI] [TFUE];

...'

8. Zgodnie z art. 3 ust. 1 zdanie pierwsze tej dyrektywy:

"Jeżeli przepisy niniejszej dyrektywy są sprzeczne z przepisami innego aktu wspólnotowego regulującego szczególne aspekty podejmowania lub prowadzenia działalności usługowej w określonych sektorach lub w odniesieniu do określonych zawodów, pierwszeństwo mają przepisy innego aktu wspólnotowego i mają one zastosowanie do tych określonych sektorów lub zawodów".

9. Artykuł 9 ust. 1 tej dyrektywy stanowi:

'1. Państwa członkowskie nie uzależniają dostępu do działalności usługowej lub jej prowadzenia od systemu zezwoleń, chyba że spełnione są następujące warunki:

(a) system zezwoleń nie dyskryminuje danego usługodawcy;

(b) potrzeba wprowadzenia systemu zezwoleń jest uzasadniona nadrzędnym interesem publicznym;

(c) zamierzony cel nie może zostać osiągnięty za pomocą mniej restrykcyjnego środka, w szczególności dlatego, że kontrola a posteriori miałaby miejsce zbyt późno, aby mogła być rzeczywiście skuteczna".

10. Wreszcie, art. 10 ust. 1 i 2 tej dyrektywy stanowi:

'1. Systemy zezwoleń opierają się na kryteriach, które uniemożliwiają właściwym organom wykonywanie ich uprawnień do oceny w sposób arbitralny".

2. Kryteria, o których mowa w ust. 1, są następujące:

(a) niedyskryminujące;

(b) uzasadnione nadrzędnym interesem publicznym;

(c) proporcjonalne do celu leżącego w interesie publicznym;

(d) jasne i jednoznaczne;

(e) cel;

(f) podane do wiadomości publicznej z wyprzedzeniem;

(g) przejrzyste i dostępne".

11. Artykuł 1 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/1535 z dnia 9 września 2015 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (7) stanowi:

'1. Do celów niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:

...

(b) "usługa" oznacza każdą usługę społeczeństwa informacyjnego, to znaczy każdą usługę normalnie świadczoną za wynagrodzeniem, na odległość, drogą elektroniczną i na indywidualne żądanie odbiorcy usług.

Dla celów niniejszej definicji:

(i) "na odległość" oznacza, że usługa jest świadczona bez jednoczesnej obecności stron;

(ii) "drogą elektroniczną" oznacza, że usługa jest wysyłana początkowo i odbierana w miejscu przeznaczenia za pomocą sprzętu elektronicznego do przetwarzania (w tym kompresji cyfrowej) i przechowywania danych oraz w całości przesyłana, przenoszona i odbierana za pomocą kabla, radia, środków optycznych lub innych środków elektromagnetycznych;

(iii) "na indywidualne żądanie odbiorcy usług" oznacza, że usługa jest świadczona poprzez przekazywanie danych na indywidualne żądanie.

Orientacyjny wykaz usług nieobjętych tą definicją znajduje się w załączniku I;

...

(e) "zasada dotycząca usług" oznacza wymóg o charakterze ogólnym odnoszący się do podejmowania i prowadzenia działalności usługowej w rozumieniu lit. b), w szczególności przepisy dotyczące usługodawcy, usług i usługobiorcy, z wyłączeniem wszelkich zasad, które nie są wyraźnie ukierunkowane na usługi zdefiniowane w tej literze.

Dla celów niniejszej definicji:

(i) przepis uznaje się za szczególnie ukierunkowany na usługi społeczeństwa informacyjnego, jeżeli, uwzględniając jego uzasadnienie i część normatywną, szczególnym celem i przedmiotem wszystkich lub niektórych jego poszczególnych przepisów jest uregulowanie takich usług w sposób wyraźny i ukierunkowany;

(ii) zasada nie jest uznawana za ukierunkowaną konkretnie na usługi społeczeństwa informacyjnego, jeżeli wpływa na takie usługi jedynie w sposób dorozumiany lub uboczny;

(f) "przepisy techniczne" oznaczają specyfikacje techniczne i inne wymogi lub zasady dotyczące usług, w tym odpowiednie przepisy administracyjne, których przestrzeganie jest obowiązkowe, de jure lub de facto, w przypadku wprowadzania do obrotu, świadczenia usługi, ustanowienia operatora usług lub użytkowania w państwie członkowskim lub jego większej części, a także przepisy ustawowe, wykonawcze lub administracyjne państw członkowskich, z wyjątkiem tych przewidzianych w art. 7, zakazujące produkcji, przywozu, wprowadzania do obrotu lub użytkowania produktu lub zakazujące świadczenia lub użytkowania usługi lub ustanowienia dostawcy usług.

...

Obejmuje to przepisy techniczne nałożone przez organy wyznaczone przez państwa członkowskie i znajdujące się w wykazie sporządzonym i aktualizowanym, w stosownych przypadkach, przez Komisję, w ramach Komitetu, o którym mowa w art. 2.

...'

12. Zgodnie z art. 5 ust. 1 akapit pierwszy tej dyrektywy:

"Z zastrzeżeniem art. 7 państwa członkowskie niezwłocznie przekazują Komisji wszelkie projekty przepisów technicznych, z wyjątkiem przypadków, gdy stanowią one jedynie transpozycję pełnego tekstu normy międzynarodowej lub europejskiej, w którym to przypadku wystarczające są informacje dotyczące odpowiedniej normy; państwa członkowskie przekazują również Komisji uzasadnienie konieczności przyjęcia takich przepisów technicznych, o ile uzasadnienie to nie zostało już jasno określone w projekcie".

13. Wreszcie, art. 10 dyrektywy stanowi:

"Dyrektywa 98/34/WE, zmieniona aktami wymienionymi w części A załącznika III do niniejszej dyrektywy, traci moc, bez uszczerbku dla zobowiązań państw członkowskich dotyczących terminów transpozycji do prawa krajowego dyrektyw określonych w części B załącznika III do uchylonej dyrektywy oraz w części B załącznika III do niniejszej dyrektywy.".

Odesłania do uchylonej dyrektywy należy odczytywać jako odesłania do niniejszej dyrektywy, zgodnie z tabelą korelacji w załączniku IV.

Prawo rumuńskie

14. Artykuł 1a lit. j) i art. 15 Legea nr. 38/2003 privind transportul în regim de taxi și în regim de închiriere (ustawy nr 38/2003 o transporcie taksówkami i pojazdami wynajmowanymi) z dnia 20 stycznia 2003 r. (8) ("ustawa nr 38/2003") stanowią:

"Artykuł 1a

...

(j) dyspozytor taksówek ("dyspozytor") oznacza działalność związaną z transportem taksówką polegającą na przyjmowaniu rezerwacji klientów telefonicznie lub w inny sposób i przekazywaniu ich kierowcy taksówki za pośrednictwem dwukierunkowego radia;

...

Artykuł 15

1. Dysponowanie taksówkami może odbywać się wyłącznie na obszarze objętym zezwoleniem przez dowolną osobę prawną ("centrum rezerwacji") posiadającą zezwolenie wydane przez właściwy organ zgodnie z niniejszą ustawą.
2. Upoważnienie do wysyłania taksówek można uzyskać, przedstawiając następujące dokumenty:

(a) kopię świadectwa rejestracji wydanego przez rejestr handlowy;

(b) zaprzysiężone oświadczenie operatora transportu taksówką lub pojazdem wynajmowanym, że centrum rezerwacji jest wyposażone w niezbędne środki techniczne, dwukierunkowy radiotelefon, bezpieczną częstotliwość radiową, upoważniony personel i niezbędne miejsca;

(c) kopię certyfikatu operatora radiotelefonii dla pracowników centrum rezerwacji taksówek wydanego przez właściwy organ łączności;

(d) kopię pozwolenia na użytkowanie częstotliwości radiowych wydanego przez właściwy organ.

...

5. Upoważnieni przewoźnicy świadczący usługi taksówkowe korzystają z centrum rezerwacji zgodnie z niniejszą ustawą na podstawie umowy dyspozytorskiej zawartej z tym centrum na niedyskryminujących warunkach.
6. Usługi dyspozytorskie są obowiązkowe dla wszystkich taksówek autoryzowanych przewoźników działających na obszarze innym niż obszary, na których wydano mniej niż 100 licencji taksówkowych lub gdzie usługa ta jest opcjonalna.

...

8. Umowy o świadczenie usług taksówkarskich zawierane z uprawnionymi przewoźnikami muszą zawierać warunki określające zobowiązania stron do przestrzegania przepisów dotyczących jakości i legalności świadczonych usług oraz uzgodnionych taryf.
9. Taksówki obsługiwane przez centrum rezerwacji mogą świadczyć usługi transportowe na podstawie zryczałtowanej opłaty lub skali opłat w zależności od kategorii pojazdu, zgodnie z umową dyspozytorską.
10. Centrum rezerwacji dostarcza upoważnionym przewoźnikom, których obsługuje, radiotelefony do zainstalowania w taksówkach na podstawie umowy najmu zawartej na niedyskryminujących warunkach".
11. W gminie Bukareszt (Rumunia) usługi taksówkowe są regulowane przez Hotărârea Consiliului General al Municipiului București nr. 178/2008 privind aprobarea Regulamentului-cadru, a Caietului de sarcini și a contractului de atribuire în gestiune delegată pentru organizarea și executarea serviciului public de transport local în regim de taxi (Decyzja nr 178/2008 Rady Miejskiej Bukaresztu zatwierdzająca rozporządzenie ramowe, i umowę koncesyjną na delegowane zarządzanie organizacją i świadczeniem usług lokalnego transportu publicznego taksówką) z dnia 21 kwietnia 2008 r. ("decyzja nr 178/2008"). Artykuł 21 ust. 1 załącznika 1 do tej decyzji miał pierwotnie następujące brzmienie:

"W gminie Bukareszt usługi dyspozytorskie są obowiązkowe dla wszystkich taksówek autoryzowanych przewoźników i mogą być świadczone wyłącznie przez centra rezerwacji autoryzowane przez właściwy organ autoryzacyjny gminy Bukareszt, na warunkach zapewniających klientom możliwość zamówienia tych usług telefonicznie lub w inny sposób za pośrednictwem centrów rezerwacji".

16. Decyzja nr 178/2008 została zmieniona przez Hotărârea Consiliului General al Municipiului București nr. 626/19.12.2017 pentru modificarea și completarea Hotărârii Consiliului General al Municipiului București nr. 178/2008 privind aprobarea Regulamentului-cadru, a Caietului de sarcini și a contractului de atribuire în gestiune delegată pentru organizarea și executarea serviciului public de transport local în regim de taxi (decyzja nr 626/19.12.2017 Rady Miejskiej Bukaresztu zmieniająca i uzupełniająca decyzję nr 178/2008) z dnia 19 grudnia 2017 r. ("decyzja nr 626/2017").
17. Artykuł 3 załącznika 1 do decyzji nr 178/2008 ze zmianami wynikającymi z art. I decyzji nr 626/2017 stanowi:

"Terminy i pojęcia użyte i zdefiniowane w ustawie nr 38/2003 mają takie samo znaczenie w niniejszym dokumencie, a do celów niniejszego rozporządzenia ramowego stosuje się następujące definicje":

...

(Ia) wysyłanie za pomocą innych środków: działalność prowadzona przez centrum rezerwacji upoważnione przez właściwy organ do przyjmowania rezerwacji od klientów za pomocą aplikacji informatycznej lub rezerwacji dokonanych na stronie internetowej autoryzowanego centrum rezerwacji i przekazywania ich taksówkarzom za pośrednictwem dwukierunkowego radiotelefonu.

(Ib) Aplikacja IT: oprogramowanie zainstalowane i działające na urządzeniu mobilnym lub stacjonarnym, należące wyłącznie do autoryzowanego centrum rezerwacji i noszące jego nazwę.

...'

18. Artykuł 21 załącznika 1 do decyzji nr 178/2008 ze zmianami wynikającymi z art. II i III decyzji nr 626/2017 ma następujące brzmienie:

'1. W gminie Bukareszt usługi dyspozytorskie są obowiązkowe dla wszystkich taksówek autoryzowanych przewoźników i mogą być świadczone wyłącznie przez centra rezerwacji autoryzowane przez właściwy organ autoryzacyjny gminy Bukareszt, na warunkach zapewniających klientom możliwość zamówienia tych usług telefonicznie lub w inny sposób, w tym za pośrednictwem aplikacji połączonych z Internetem, które muszą być opatrzone nazwą centrum rezerwacji widniejącą w zezwoleniu na dyspozycję wydanym przez właściwy organ autoryzacyjny gminy Bukareszt".

...

3a. Usługi dyspozytorskie są obowiązkowe dla wszystkich taksówek autoryzowanych przewoźników obsługujących taksówki w gminie Bukareszt i mogą być świadczone wyłącznie przez centra rezerwacji autoryzowane przez właściwy organ autoryzacyjny gminy Bukareszt, na warunkach zapewniających klientom możliwość zamówienia tych usług telefonicznie lub w inny sposób (aplikacje informatyczne, rezerwacje dokonane na stronie internetowej centrum rezerwacji) i przekazania ich kierowcom taksówek za pośrednictwem dwukierunkowego radia.

19. Art. 41 ust. 2a zmienionego załącznika nr 1 do tej decyzji, wynikający z art. IV decyzji nr 626/2017, stanowi, że w ramach wykonywania działalności taksówkowej taksówkarze są zobowiązani m.in. do powstrzymania się od korzystania z telefonów lub innych urządzeń mobilnych podczas świadczenia usług transportowych.
20. Art. 59 ust. 6a zmienionego załącznika 1 do tej decyzji, wynikający z art. V decyzji nr 626/2017, stanowi:

"Nieprzestrzeganie obowiązków określonych w art. 21 ust. 3a, które mają zastosowanie do wszystkich porównywalnych rodzajów działalności, niezależnie od sposobu i okoliczności, w jakich są one wykonywane, skutkujące skontaktowaniem się z nieupoważnionym kierowcą lub nieupoważnionym przewoźnikiem taksówkowym w celu przewozu osoby lub grupy osób w gminie Bukareszt, podlega karze grzywny w wysokości od 4 500 do 5 000 [rumuńskich lei (RON) (od około 929 do 1 032 EUR)]".

Spór w postępowaniu głównym, procedura i pytania prejudycjalne

21. S.C. Star Taxi App SRL ("Star Taxi App"), spółka prawa rumuńskiego z siedzibą w Bukareszcie, obsługuje aplikację na smartfony o tej samej nazwie, umożliwiającą użytkownikom usług taksówkowych bezpośredni kontakt z kierowcami taksówek.
22. Aplikacja ta umożliwia uruchomienie wyszukiwania, które wyświetla listę taksówkarzy dostępnych do podróży. Klient może następnie wybrać konkretnego kierowcę. Aplikacja Star Taxi nie przekazuje rezerwacji taksówkarzom i nie ustala taryfy, która jest płacona bezpośrednio kierowcy po zakończeniu podróży.
23. Star Taxi App zawiera umowy o świadczenie usług bezpośrednio z taksówkarzami posiadającymi uprawnienia i licencje do świadczenia usług taksówkarskich, bez przeprowadzania jakiegokolwiek procesu selekcji lub rekrutacji. W ramach tych umów kierowcy otrzymują dostęp do aplikacji informatycznej i są wyposażeni w smartfon, na którym zainstalowana jest aplikacja, oraz kartę SIM zawierającą ograniczoną ilość danych umożliwiających korzystanie z aplikacji, w zamian za miesięczną opłatę od taksówkarza na rzecz Star Taxi App. Ponadto spółka ta nie kontroluje ani jakości pojazdów i ich kierowców, ani zachowania kierowców.
24. W dniu 19 grudnia 2017 r. Rada Miejska Bukaresztu przyjęła decyzję nr 626/2017, która rozszerzyła zakres obowiązku ubiegania się o zezwolenie na działalność "dyspozytorską" na operatorów aplikacji informatycznych, takich jak Star Taxi App. Star Taxi App została ukarana grzywną w wysokości 4 500 RON (około 929 EUR) za naruszenie tych przepisów.
25. Uznając, że jej działalność stanowi usługę społeczeństwa informacyjnego, do której ma zastosowanie zasada wyłączenia uprzedniego zezwolenia ustanowiona w art. 4 ust. 1 dyrektywy 2000/31, Star Taxi App złożyła uprzednią skargę administracyjną, wnosząc o uchylenie decyzji nr 626/2017. Wniosek ten został oddalony ze względu na to, że sporne przepisy, po pierwsze, stały się konieczne ze względu na znaczną skalę, na jaką nieuprawnione osoby prawne dokonywały bezprawnych rezerwacji, a po drugie, nie naruszały swobody świadczenia usług drogą elektroniczną, ponieważ zapewniały ramy dla usługi pośrednictwa w związku z działalnością polegającą na przewozie osób taksówką.
26. W związku z tym Star Taxi App wszczęła postępowanie przed Tribunalul București (Sądem Okręgowym w Bukareszcie, Rumunia) w celu stwierdzenia nieważności decyzji nr 626/2017.
27. W tych okolicznościach Tribunalul București (sąd okręgowy w Bukareszcie) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

"(1) Czy przepisy dyrektywy [98/34] (art. 1 ust. 2), zmienionej dyrektywą [98/48], oraz dyrektywy [2000/31] (art. 2 lit. a)), które stanowią, że usługa społeczeństwa informacyjnego jest "usługą [...] świadczoną za wynagrodzeniem, na odległość, drogą elektroniczną i na indywidualne żądanie odbiorcy usług", należy interpretować w ten sposób, że działalność taką jak działalność prowadzona przez Star Taxi App SRL (a mianowicie usługę polegającą na bezpośrednim kontakcie pasażerów taksówek za pośrednictwem aplikacji elektronicznej, z taksówkarzami) należy uznać w szczególności za usługę społeczeństwa informacyjnego i gospodarki dzielenia się (mając na uwadze, że Star Taxi App SRL nie spełnia kryteriów przedsiębiorstwa transportowego rozważanych przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w pkt 39 wyroku z dnia 20 grudnia 2017 r., Asociación Profesional Elite Taxi, C-434/15, EU:C:2017:981, w odniesieniu do Uber)?

(2) Czy w przypadku gdy [aplikację obsługiwaną przez] Star Taxi App SRL należy uznać za usługę społeczeństwa informacyjnego, przepisy art. 4 dyrektywy [2000/31], art. 9, 10 i 16 dyrektywy [2006/123] oraz art. 56 TFUE pociągają za sobą zastosowanie zasady swobody świadczenia usług do działalności prowadzonej przez Star Taxi App SRL? W przypadku odpowiedzi twierdzącej na to pytanie, czy przepisy te stoją na przeszkodzie uregulowaniom takim jak zawarte w art. I, II, III, IV i V [decyzji nr 626/2017]?

(3) Czy w przypadku, gdy dyrektywa [2000/31] ma zastosowanie do usługi świadczonej przez Star Taxi App SRL, ograniczenia nałożone przez państwo członkowskie na swobodę świadczenia usług społeczeństwa informacyjnego, które uzależniają świadczenie takich usług od posiadania zezwolenia lub licencji, są ważnymi środkami stanowiącymi odstępstwo od art. 3 ust. 2 dyrektywy [2000/31] zgodnie z art. 3 ust. 4 tej dyrektywy?

(4) Czy przepisy art. 5 dyrektywy [2015/1535] stoją na przeszkodzie przyjęciu, bez uprzedniego powiadomienia Komisji Europejskiej, rozporządzeń takich jak te określone w art. I, II, III, IV i V [decyzji nr 626/2017]?".

28. Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wpłynął do Trybunału w dniu 29 stycznia 2019 r. Uwagi na piśmie zostały przedstawione przez Star Taxi App, Unitatea Administrativ Teritorială Municipiul Bucureşti prin Primar General (terytorialną jednostkę administracyjną Bukaresztu; "gminę Bukareszt"), rząd niderlandzki i Komisję. Star Taxi App i Komisja odpowiedziały również na piśmie na pytania zadane przez Trybunał, który postanowił rozstrzygnąć sprawę bez rozprawy ze względu na ryzyko związane z pandemią Covid-19. Analiza
29. Sąd krajowy zwrócił się z czterema pytaniami prejudycjalnymi dotyczącymi wykładni kilku przepisów prawa Unii w kontekście takim jak rozpatrywany w postępowaniu głównym. Przeanalizuję te pytania w kolejności, w jakiej zostały zadane, rozpatrując pytania drugie i trzecie łącznie. Należy jednak zauważyć, że nie wszystkie przepisy prawa Unii wymienione przez sąd krajowy mają zastosowanie w sytuacji takiej jak ta. Pytania prejudycjalne muszą zatem zostać przeformułowane. Pierwsze pytanie prejudycjalne Uwagi wstępne
30. Po pierwsze, w pierwszym pytaniu prejudycjalnym sąd krajowy wspomina o art. 1 ust. 2 dyrektywy 98/34 zmienionej dyrektywą 98/48. Dyrektywa 98/34 została jednak uchylona i zastąpiona dyrektywą 2015/1535 przed przyjęciem decyzji nr 626/2017. Zgodnie z art. 10 akapit drugi dyrektywy 2015/1535 odesłania do uchylonej dyrektywy należy rozumieć jako odesłania do dyrektywy 2015/1535.
31. Następnie, jak słusznie zauważa Komisja w swoich uwagach, pojęcie "gospodarki współpracy" nie ma znaczenia prawnego w prawie UE, ponieważ prawo UE nadaje specjalny status jedynie usługom społeczeństwa informacyjnego.
32. W związku z tym w pierwszym pytaniu sąd krajowy zmierza zasadniczo do ustalenia, czy art. 2 lit. a) dyrektywy 2000/31 w związku z art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535 należy interpretować w ten sposób, że usługa polegająca na bezpośrednim kontakcie pasażerów taksówek z kierowcami taksówek za pośrednictwem aplikacji elektronicznej stanowi "usługę społeczeństwa informacyjnego". Artykuł 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535
33. Podsumowując, art. 2 lit. a) dyrektywy 2000/31 definiuje "usługę społeczeństwa informacyjnego" poprzez odniesienie do art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535.
34. Zgodnie z tym ostatnim przepisem usługa społeczeństwa informacyjnego to "każda usługa normalnie świadczona za wynagrodzeniem, na odległość, drogą elektroniczną i na indywidualne żądanie odbiorcy usług". Pojęcia te zostały zdefiniowane. W szczególności usługa jest świadczona drogą elektroniczną, jeżeli jest "pierwotnie wysyłana i odbierana w miejscu przeznaczenia za pomocą sprzętu elektronicznego do przetwarzania (...) i przechowywania danych oraz w całości przesyłana, przenoszona i odbierana za pomocą kabla, radia, środków optycznych lub innych środków elektromagnetycznych".
35. Wydaje się nie ulegać wątpliwości, że usługa taka jak ta oferowana przez Star Taxi App spełnia ww. definicję.
36. Po pierwsze, usługa ta jest świadczona za wynagrodzeniem, ponieważ taksówkarze uiszczają opłatę za korzystanie z niej. Chociaż korzystanie z niej jest bezpłatne dla pasażerów, należy ich również uznać za usługobiorców. Nie zmienia to faktu, że usługa świadczona przez Star Taxi App jest odpłatna. Wystarczy, że usługa ta jest płatna dla jednej z kategorii użytkowników, w tym przypadku taksówkarzy. (9)
37. Po drugie, sporna usługa jest świadczona na odległość: nie wymaga jednoczesnej obecności usługodawcy (Star Taxi App) i usługobiorców (kierowców i pasażerów). Jednoczesna obecność obu kategorii użytkowników tej usługi jest oczywiście konieczna do świadczenia późniejszej usługi transportowej. Usługa ta jest jednak odrębna od usługi połączenia będącej przedmiotem niniejszego postępowania.
38. Po trzecie, usługa będąca przedmiotem niniejszej sprawy jest również świadczona na indywidualne żądanie usługobiorcy. W szczególności konieczne jest jednoczesne żądanie dwóch odbiorców: żądanie kierowcy, gdy jest on podłączony do usługi oraz żądanie pasażera, który chce uzyskać informacje o dostępnych kierowcach.
39. Po czwarte wreszcie, usługa jest świadczona drogą elektroniczną. Działa za pośrednictwem aplikacji, a mianowicie oprogramowania smartfona, a zatem wykorzystuje sprzęt elektroniczny do przetwarzania i przechowywania danych. Jest przesyłana za pośrednictwem telefonii komórkowej lub innych form dostępu do Internetu, a zatem wykorzystuje środki komunikacji elektronicznej.
40. Prawdą jest, że zgodnie z informacjami przekazanymi przez sąd krajowy Star Taxi App dostarcza również taksówkarzom smartfony, na których zainstalowana jest jej aplikacja, aby mogli oni korzystać ze spornej usługi. Ten aspekt usługi nie jest świadczony na odległość ani drogą elektroniczną, a zatem nie odpowiada wyżej wspomnianej definicji. Dostarczanie smartfonów jest natomiast pomocniczym aspektem usługi, którego celem jest ułatwienie świadczenia usługi podstawowej polegającej na łączeniu kierowców z pasażerami. Nie wpływa zatem na charakter działalności Star Taxi App jako usługi świadczonej na odległość.
41. W związku z tym działalność taka jak prowadzona przez Star Taxi App jest objęta definicją "usługi społeczeństwa informacyjnego" w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535. (10) Wyrok w sprawie Asociación Profesional Elite Taxi
42. Z orzecznictwa Trybunału wynika jednak, że w pewnych okolicznościach usługa może nie być uznawana za mieszczącą się w pojęciu "usługi społeczeństwa informacyjnego", nawet jeśli wykazuje, przynajmniej w odniesieniu do niektórych jej elementów składowych, cechy zawarte w definicji zawartej w art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535. (11)
43. Dzieje się tak w szczególności w przypadku, gdy usługa świadczona drogą elektroniczną jest nierozerwalnie związana ze świadczeniem innej usługi, która jest usługą podstawową i nie jest świadczona drogą elektroniczną, takiej jak usługa transportowa. (12)
44. Zdaniem Trybunału ten nieodłączny związek charakteryzuje się tym, że usługodawca świadczący usługę drogą elektroniczną kontroluje istotne aspekty tej drugiej usługi, w tym wybór (13) usługodawców świadczących tę drugą usługę. (14)
45. Sytuacja wydaje się być jednak inna w przypadku usługi takiej jak ta świadczona przez Star Taxi App. Po pierwsze, Star Taxi App nie musi rekrutować taksówkarzy, ponieważ są oni licencjonowani i posiadają niezbędne środki do świadczenia usług transportu miejskiego. Star Taxi App oferuje im jedynie swoją usługę jako dodatek zwiększający efektywność ich własnych usług. Według Star Taxi App taksówkarze nie są pracownikami, jak kierowcy Ubera, ale klientami, innymi słowy, odbiorcami usługi. Po drugie, Star Taxi App nie sprawuje kontroli ani nie wywiera decydującego wpływu na warunki świadczenia usług transportowych przez taksówkarzy, którzy mogą swobodnie określać te warunki z zastrzeżeniem wszelkich ograniczeń nałożonych przez obowiązujące przepisy. (15)
46. Nie podzielam zatem poglądu gminy Bukareszt, że sytuacja w postępowaniu głównym jest porównywalna z sytuacją w sprawie, która doprowadziła do wydania wyroku w sprawie Asociación Profesional Elite Taxi. (16)
47. Prawdą jest, że usługa Star Taxi App ma charakter pomocniczy w stosunku do usług transportu taksówką i jest ekonomicznie zależna od tych usług, ponieważ bez nich nie miałaby sensu.
48. Zależność ta różni się jednak całkowicie od zależności charakteryzującej relację pomiędzy operatorem aplikacji UberPop a kierowcami działającymi w ramach tej aplikacji. Aby móc świadczyć usługę pośrednictwa za pomocą tej aplikacji, Uber musiał stworzyć ex nihilo odpowiednią usługę transportową świadczoną przez kierowców niezawodowych - która wcześniej nie istniała - i w konsekwencji zorganizować jej ogólne działanie. (17) W związku z tym aplikacja UberPop nie mogła działać bez usług świadczonych przez kierowców, a kierowcy nie mogli oferować tych usług w sposób ekonomicznie opłacalny bez tej aplikacji. Z tego powodu model ekonomiczny i strategia handlowa Ubera wymagają od niego określenia podstawowych warunków usługi transportowej, począwszy od ceny, tak aby stał się on, choć pośrednio, faktycznym dostawcą tych usług. (18)
49. Natomiast usługa świadczona przez Star Taxi App jest dodatkiem do istniejącej wcześniej i zorganizowanej usługi transportu taksówką. Rola Star Taxi App ogranicza się do roli zewnętrznego dostawcy usługi pomocniczej, która jest ważna, ale nie niezbędna dla efektywności usługi podstawowej, jaką jest usługa transportowa. Chociaż usługa świadczona przez Star Taxi App jest zatem ekonomicznie zależna od usługi transportowej, może być funkcjonalnie niezależna i być świadczona przez usługodawcę innego niż dostawcy usług transportowych. Te dwie usługi nie są zatem ze sobą nierozerwalnie związane w rozumieniu orzecznictwa Trybunału, o którym mowa w poprzednim punkcie. (19)
50. Gmina Bukareszt twierdzi, że usługę Star Taxi App należy uznać za integralną część usługi transportu taksówkowego, ponieważ przepisy krajowe klasyfikują taką usługę jako "usługę dyspozytorską", która jest obowiązkowa dla wszystkich dostawców usług transportu taksówkowego.
51. Wystarczy zauważyć, że w ramach przepisów dotyczących usług transportowych państwa członkowskie mogą wymagać od przewoźników korzystania z innych usług, w tym usług społeczeństwa informacyjnego. Wymóg ten nie może jednak wyłączać tych ostatnich usług z zakresu stosowania przepisów dyrektywy 2000/31 i zwalniać państw członkowskich z wynikających z nich obowiązków. Odpowiedź na pierwsze pytanie prejudycjalne
52. Usługa pośrednictwa między zawodowymi taksówkarzami a pasażerami za pomocą aplikacji na smartfony, taka jak ta świadczona przez Star Taxi App, wykazuje zatem cechy usługi społeczeństwa informacyjnego w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535, nie będąc jednak nieodłącznie związana z usługą transportową w rozumieniu orzecznictwa Trybunału, o którym mowa powyżej. (20)
53. Proponuję zatem, aby na pierwsze pytanie prejudycjalne odpowiedzieć, że art. 2 lit. a) dyrektywy 2000/31 w związku z art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535 należy interpretować w ten sposób, że usługa polegająca na bezpośrednim kontakcie pasażerów taksówek z kierowcami taksówek za pośrednictwem aplikacji elektronicznej stanowi usługę społeczeństwa informacyjnego, jeżeli usługa ta nie jest nierozerwalnie związana z usługą transportu taksówką, tak że nie stanowi integralnej części usługi transportu taksówką w rozumieniu wyroku w sprawie Asociación Profesional Elite Taxi. (21) Drugie i trzecie pytanie prejudycjalne
54. W pytaniach drugim i trzecim sąd krajowy zwrócił się do Trybunału o dokonanie oceny decyzji nr 626/2017 w świetle art. 3 i 4 dyrektywy 2000/31, art. 9, 10 i 16 dyrektywy 2006/123 oraz art. 56 TFUE. Przeanalizuję te pytania w odniesieniu do każdego aktu prawnego wymienionego przez sąd krajowy, zaczynając od aktu, którego przepisy w największym stopniu dotyczą usług społeczeństwa informacyjnego, a mianowicie dyrektywy 2000/31. Dyrektywa 2000/31
55. W pytaniach drugim i trzecim sąd krajowy zmierza w istocie w szczególności do ustalenia, czy art. 3 i 4 dyrektywy 2000/31 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisom państwa członkowskiego, które - podobnie jak decyzja nr 178/2008 zmieniona decyzją nr 626/2017 - poddają usługi pośrednictwa świadczone drogą elektroniczną między taksówkarzami a potencjalnymi pasażerami temu samemu wymogowi uzyskania zezwolenia, który ciąży na podmiotach świadczących usługi "dyspozytorskie" taksówek za pośrednictwem innych środków, w tym drogą radiową.

- Artykuł 3 dyrektywy 2000/31

56. Na wstępie należy zauważyć, że ponieważ Star Taxi App jest spółką prawa rumuńskiego z siedzibą w Bukareszcie, spór w postępowaniu głównym jest ograniczony do jednego państwa członkowskiego.
57. Artykuł 3 ust. 1 dyrektywy 2000/31 nakłada na państwa członkowskie jedynie obowiązek zapewnienia zgodności usług społeczeństwa informacyjnego świadczonych przez usługodawców mających siedzibę na ich terytorium z obowiązującymi przepisami krajowymi, które wchodzą w zakres skoordynowanej dziedziny określonej w art. 2 lit. h) tej dyrektywy. Ponadto art. 3 ust. 2 tej dyrektywy zakazuje państwom członkowskim, co do zasady, ograniczania swobody świadczenia usług społeczeństwa informacyjnego z innego państwa członkowskiego, przy czym art. 3 ust. 4 wprowadza wyjątki od tego zakazu.
58. Artykuł 3 dyrektywy 2000/31 ustanawia zatem swego rodzaju zasadę wzajemnego uznawania usług społeczeństwa informacyjnego między państwami członkowskimi. Wynika z tego, że artykuł ten nie ma zastosowania w sytuacji dostawcy usług społeczeństwa informacyjnego w państwie członkowskim jego pochodzenia. Artykuł 3 dyrektywy 2000/31 nie ma zatem zastosowania do sporu w postępowaniu głównym.

- Artykuł 4 dyrektywy 2000/31

59. Artykuł 4 Dyrektywy 2000/31 zakazuje państwom członkowskim uzależniania podjęcia i prowadzenia działalności przez dostawcę usług społeczeństwa informacyjnego od uprzedniego zezwolenia lub jakiegokolwiek innego wymogu o równoważnym skutku.
60. Przepis ten znajduje się w rozdziale II dyrektywy 2000/31, zatytułowanym "Zasady", w sekcji 1 "Wymogi dotyczące przedsiębiorczości i informacji". Rozdział II określa szereg praw i obowiązków dostawców usług społeczeństwa informacyjnego, których przestrzeganie muszą zapewnić państwa członkowskie. Celem tych przepisów jest harmonizacja przepisów państw członkowskich dotyczących tych usług, aby zapewnić skuteczność zasady wzajemnego uznawania wynikającej z art. 3 dyrektywy 2000/31. Przepisy rozdziału II tej dyrektywy harmonizują zatem zasady, które państwa członkowskie nakładają na dostawców usług społeczeństwa informacyjnego mających siedzibę na ich terytorium. (22)
61. Logiczne jest, że to samo odnosi się do zakazu jakiegokolwiek systemu zezwoleń dla takich usług. Zakaz ten obowiązuje zatem w sytuacji dostawców usług społeczeństwa informacyjnego w państwach członkowskich ich pochodzenia. Tym samym art. 4 ust. 1 dyrektywy 2000/31 ma co do zasady zastosowanie do sporu przed sądem krajowym.
62. Jednakże zgodnie z art. 4 ust. 2 tej dyrektywy zakaz ustanowiony w jej art. 4 ust. 1 pozostaje bez uszczerbku dla systemów zezwoleń, które nie są ukierunkowane konkretnie i wyłącznie na usługi społeczeństwa informacyjnego. Należy zatem ustalić, czy system zezwoleń będący przedmiotem postępowania przed sądem krajowym jest ukierunkowany konkretnie i wyłącznie na usługi społeczeństwa informacyjnego.
63. Na wstępie muszę stwierdzić, że art. 4 ust. 2 dyrektywy 2000/31 jest bardziej rygorystyczny niż podobne zastrzeżenie zawarte w art. 1 ust. 1 lit. e) dyrektywy 2015/1535 w definicji "zasady dotyczącej usług". Ten ostatni przepis wyklucza wszelkie zasady, które nie są wyraźnie ukierunkowane na usługi społeczeństwa informacyjnego. Natomiast zgodnie z art. 4 ust. 2 dyrektywy 2000/31 zakaz ustanowiony w art. 4 ust. 1 tej dyrektywy ma zastosowanie wyłącznie do systemów zezwoleń, które są ukierunkowane konkretnie i wyłącznie na usługi społeczeństwa informacyjnego.
64. Zgodnie z informacjami zawartymi we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, w prawie rumuńskim wymóg uzyskania zezwolenia na dostęp do działalności polegającej na wysyłaniu taksówek wynika z art. 15 ust. 1 ustawy nr 38/2003. Pozostała część tego artykułu określa wymogi, jakie należy spełnić w celu uzyskania zezwolenia, warunki jego udzielenia oraz zasady mające zastosowanie do wykonywania działalności.
65. Przepisy te są następnie wdrażane na szczeblu lokalnym przez różne organy uprawnione do wydawania zezwoleń, w tym przypadku przez gminę Bukareszt. W tym celu gmina Bukareszt przyjęła decyzję nr 178/2008. Decyzja ta została następnie zmieniona decyzją nr 626/2017, która, wprowadzając pojęcie "wysyłania w jakikolwiek inny sposób" (23), wyjaśniła, że wymóg uzyskania zezwolenia ma zastosowanie do usług tego rodzaju, jakie świadczy Star Taxi App, a mianowicie usług społeczeństwa informacyjnego polegających na pośrednictwie między taksówkarzami a pasażerami.
66. Pytanie prawne, na które należy zatem odpowiedzieć, dotyczy tego, czy przepis krajowy, który skutkuje wymogiem uzyskania zezwolenia przez dostawców usług społeczeństwa informacyjnego - wymogiem, który zresztą istnieje już w odniesieniu do dostawców podobnych usług, które nie są usługami społeczeństwa informacyjnego - stanowi system zezwoleń ukierunkowany konkretnie i wyłącznie na dostawców tej drugiej kategorii usług w rozumieniu art. 4 ust. 2 dyrektywy 2000/31.
67. Uważam, że na to pytanie należy odpowiedzieć przecząco.
68. Uzasadnieniem dla art. 4 ust. 2 dyrektywy 2000/31 jest zapobieganie nierównemu traktowaniu usług społeczeństwa informacyjnego i podobnych usług, które nie są objęte tym pojęciem. W przypadku, gdy ogólny system zezwoleń ma mieć zastosowanie również do usług świadczonych na odległość drogą elektroniczną, istnieje prawdopodobieństwo, że usługi te stanowią, z ekonomicznego punktu widzenia, substytuty usług świadczonych "tradycyjnymi" środkami i w rezultacie stanowią bezpośrednią konkurencję dla tej drugiej kategorii usług. W przypadku braku wymogu uzyskania zezwolenia usługi społeczeństwa informacyjnego znalazłyby się w uprzywilejowanej pozycji konkurencyjnej, co stanowiłoby naruszenie zasad uczciwej konkurencji i równego traktowania. (24) Innymi słowy, podczas gdy celem prawodawcy UE przy przyjmowaniu dyrektywy 2000/31 było wspieranie rozwoju usług społeczeństwa informacyjnego, jego zamiarem nie było umożliwienie podmiotom gospodarczym uniknięcia wszelkich zobowiązań prawnych tylko dlatego, że działają "online". Wydaje mi się, że obawy te były ukryte w sprawie, która doprowadziła do wydania wyroku w sprawie Asociación Profesional Elite Taxi. (25)
69. Ponieważ usługi społeczeństwa informacyjnego są wynikiem szczególnie szybkiego rozwoju technologicznego obserwowanego w ostatnich latach, często wchodzą one na rynki zajmowane już przez "tradycyjne" usługi. Te tradycyjne usługi mogą podlegać systemom zezwoleń. W zależności od przedmiotu i brzmienia przedmiotowych przepisów krajowych, może być mniej lub bardziej oczywiste, że niektóre zasady, w tym systemy zezwoleń, opracowane dla usług, które nie są świadczone na odległość i drogą elektroniczną, mają zastosowanie do podobnych usług, które są świadczone w ten sposób, a zatem mieszczą się w pojęciu "usługi społeczeństwa informacyjnego". Konieczne może być zatem doprecyzowanie istniejących przepisów, na poziomie legislacyjnym lub wdrożeniowym, w celu potwierdzenia ich zastosowania do usług społeczeństwa informacyjnego. Takie działania legislacyjne lub administracyjne, które sprawiają, że usługi społeczeństwa informacyjnego podlegają istniejącym przepisom, nie są jednak równoznaczne z utworzeniem nowego systemu zezwoleń ukierunkowanego konkretnie i wyłącznie na te usługi. Jest to raczej dostosowanie istniejącego systemu w celu uwzględnienia nowych okoliczności.
70. Moim zdaniem byłoby zatem sprzeczne ze skutecznością art. 4 ust. 2 dyrektywy 2000/31, gdyby w wyniku takiego "technicznego" działania zakaz zawarty w ust. 1 tego artykułu uniemożliwiał stosowanie niektórych istniejących systemów zezwoleń do usług społeczeństwa informacyjnego, podczas gdy inne systemy mogłyby mieć do nich zastosowanie proprio vigore, dzięki art. 4 ust. 2.
71. To samo rozumowanie ma zastosowanie w przypadku, gdy rozszerzenie istniejącego wcześniej systemu zezwoleń na usługi społeczeństwa informacyjnego wymaga dostosowań ze względu na szczególne cechy tych usług w porównaniu z usługami, dla których system został pierwotnie opracowany. Dostosowania te mogą dotyczyć, między innymi, warunków uzyskania zezwolenia. Jak wykażę poniżej, to właśnie brak takich dostosowań może podważać zgodność z prawem stosowania systemu zezwoleń do usług społeczeństwa informacyjnego.
72. Wreszcie nie uważam, jak sugeruje Komisja, że podejście Trybunału w sprawie Falbert i in. (26) ma zastosowanie przez analogię do niniejszej sprawy. W wyroku tym (27) Trybunał orzekł, że przepis krajowy, który ma na celu rozszerzenie istniejącego przepisu na usługi społeczeństwa informacyjnego, należy zakwalifikować jako "przepis dotyczący usług" w rozumieniu art. 1 ust. 5 dyrektywy 98/34. (28) Jednakże, jak już wskazałem w pkt 63 niniejszej opinii, przepisy dotyczące usług w rozumieniu dyrektywy 2015/1535 są przepisami, które dotyczą konkretnie usług społeczeństwa informacyjnego, podczas gdy art. 4 ust. 1 dyrektywy 2000/31 zakazuje jedynie systemów zezwoleń, które dotyczą konkretnie i wyłącznie tych usług. Ponadto Trybunał konsekwentnie orzekał, że przepisy krajowe, które jedynie określają warunki regulujące prowadzenie działalności gospodarczej lub świadczenie usług przez przedsiębiorstwa, takie jak przepisy uzależniające prowadzenie działalności gospodarczej od uprzedniego uzyskania zezwolenia, nie stanowią przepisów technicznych w rozumieniu dyrektywy 2015/1535, ponieważ zasada ta ma zastosowanie również do przepisów dotyczących usług. (29) Niekonsekwentne byłoby zatem wyciąganie analogii interpretacyjnej między art. 1 ust. 1 lit. e) dyrektywy 2015/1535 a art. 4 ust. 2 dyrektywy 2000/31, który dotyczy właśnie systemów zezwoleń.
73. Z tych względów uważam, że art. 4 ust. 2 dyrektywy 2000/31 należy interpretować w ten sposób, że przepis krajowy, który rozszerza wymóg uzyskania zezwolenia na dostawców usług społeczeństwa informacyjnego - wymóg, któremu podlegali już dostawcy podobnych usług niebędących usługami społeczeństwa informacyjnego - nie stanowi systemu zezwoleń ukierunkowanego konkretnie i wyłącznie na dostawców tej drugiej kategorii usług. Zakaz przewidziany w art. 4 ust. 1 tej dyrektywy nie stoi zatem na przeszkodzie stosowaniu takiego systemu do usług społeczeństwa informacyjnego.
74. Stwierdzenie to jest jednak uzależnione od warunku, że usługi objęte istniejącym systemem zezwoleń, które nie są świadczone drogą elektroniczną, oraz usługi społeczeństwa informacyjnego, na które system ten został rozszerzony, są faktycznie równoważne pod względem ekonomicznym. Równoważność ta musi być oceniana z perspektywy użytkownika usługi, innymi słowy, usługi muszą być wymienne z jego perspektywy.
75. Kwestia ta wydaje się sporna między stronami w postępowaniu głównym. Gmina Bukareszt podnosi w swoich uwagach, że działalność taka jak prowadzona przez Star Taxi App jest równoważna z działalnością polegającą na wysyłaniu taksówek w rozumieniu ustawy nr 38/2003 i w związku z tym jest objęta wymogiem uzyskania zezwolenia centrum rezerwacji na podstawie tej ustawy. W konsekwencji decyzja nr 626/2017, podobnie jak decyzja nr 178/2008, została wydana na podstawie tej ustawy. Star Taxi App kwestionuje natomiast to twierdzenie, utrzymując, że jej działalność ma inny charakter, polega jedynie na kontaktowaniu taksówkarzy z klientami i w związku z tym nie jest objęta przepisami ustawy nr 38/2003.
76. Niestety, wydaje się, że kwestia ta nie została rozstrzygnięta przez sąd krajowy, który przywołuje ustawę nr 38/2003 jako jeden z aktów prawnych istotnych dla rozstrzygnięcia sporu w postępowaniu głównym, ale stwierdza również, że rozszerzenie pojęcia "wysyłki" na aplikacje informatyczne "wykracza poza ramy prawne". Sama wykładnia dyrektywy 2000/31 dokonana przez Trybunał nie może rozstrzygnąć tego dylematu, ponieważ zależy ona od ustaleń faktycznych, których może dokonać wyłącznie sąd krajowy.
77. Artykuł 4 ust. 1 dyrektywy 2000/31 nie stoi zatem na przeszkodzie przepisom krajowym, takim jak przepisy decyzji nr 178/2008 zmienionej decyzją nr 626/2017, pod warunkiem że usługi regulowane tymi przepisami zostaną uznane za równoważne pod względem gospodarczym. Gdyby jednak sąd krajowy uznał, że usługi takie jak świadczone przez Star Taxi App nie są ekonomicznie równoważne z usługami dyspozytorskimi taksówek, tak że decyzję nr 626/2017 należałoby de facto uznać za samodzielny system zezwoleń, system ten byłby objęty zakazem ustanowionym w art. 4 ust. 1 dyrektywy 2000/31. (30)

- Uwaga końcowa

78. W swoich uwagach Komisja zauważa, że połączone przepisy decyzji nr 626/2017, w szczególności te dotyczące obowiązku przekazywania kierowcom rezerwacji drogą radiową i zakazu korzystania przez kierowców z telefonów komórkowych podczas świadczenia usług transportowych (31), mogą być interpretowane jako de facto zakazujące świadczenia usług takich jak te oferowane przez Star Taxi App.
79. Kwestia ta nie została jednak podniesiona przez sąd krajowy we wniosku, który dotyczy wymogu uzyskania zezwolenia. Ponadto w odpowiedzi na konkretne pytanie zadane przez Trybunał w tym przedmiocie Star Taxi App przyznała, że jest w stanie kontynuować swoją działalność pod warunkiem spełnienia wymogów nałożonych na centra rezerwacji i uzyskania zezwolenia.
80. Uważam zatem, że jakikolwiek zakaz działalności Star Taxi App jest zbyt hipotetyczny, aby można go było analizować z tego punktu widzenia. Ponadto Trybunał nie dysponuje wystarczającymi informacjami na ten temat. Dyrektywa 2006/123
81. Jak już wskazałem, należy uznać, że zakaz stosowania jakiegokolwiek systemu zezwoleń przewidziany w art. 4 ust. 1 dyrektywy 2000/31 nie ma zastosowania do systemu będącego przedmiotem postępowania przed sądem krajowym, ponieważ system ten nie dotyczy konkretnie i wyłącznie usług społeczeństwa informacyjnego, lecz również podobnych usług nieobjętych tą klasyfikacją. Jednakże te inne usługi potencjalnie podlegają dyrektywie 2006/123. Należy zatem ustalić, czy dyrektywa ta ma zastosowanie do niniejszej sprawy, a jeśli tak, to czy stoi ona na przeszkodzie systemowi zezwoleń takiemu jak ten rozpatrywany w postępowaniu głównym.

- Zastosowanie dyrektywy 2006/123

82. Zgodnie z art. 2 ust. 1 dyrektywy 2006/123 dyrektywa ta ma zastosowanie do usług świadczonych przez usługodawców mających siedzibę w państwie członkowskim, co niewątpliwie obejmuje usługi będące przedmiotem postępowania przed sądem krajowym.
83. Jednakże art. 2 ust. 2 tej dyrektywy wyłącza niektóre usługi z zakresu jej stosowania, w szczególności usługi w dziedzinie transportu objęte zakresem stosowania tytułu VI TFUE. (32) Motyw 21 dyrektywy 2006/123 wyjaśnia, że "transport" w rozumieniu tego przepisu obejmuje taksówki. Czy pojęcie to obejmuje również usługi pośrednictwa między taksówkarzami a ich klientami?
84. Artykuł 2 ust. 2 lit. d) dyrektywy 2006/123 był już wcześniej przedmiotem wykładni Trybunału. Orzekł on, że w odniesieniu do usług badania przydatności do ruchu drogowego pojazdów przepis ten obejmuje nie tylko każdą fizyczną czynność przemieszczania osób lub towarów z jednego miejsca do drugiego za pomocą pojazdu, statku powietrznego lub wodnego, ale także każdą usługę nierozerwalnie związaną z taką czynnością. (33)
85. Trybunał uznał, że usługi badania przydatności do ruchu drogowego są nierozerwalnie związane z usługami transportowymi w ścisłym tego słowa znaczeniu, ponieważ stanowią niezbędny warunek wstępny dla tych ostatnich, pomagając w zapewnieniu bezpieczeństwa drogowego. (34)
86. Trybunał zauważył również, że środki harmonizujące te usługi w zakresie badań zdatności do ruchu drogowego zostały przyjęte na podstawie postanowień TFUE dotyczących transportu. (35) Wbrew stanowisku wyrażonemu przez Komisję w niniejszej sprawie ustalenie to wydaje mi się decydujące dla wykładni art. 2 ust. 2 lit. d) dyrektywy 2006/123. Przepis ten wyraźnie odnosi się do tytułu TFUE dotyczącego transportu (obecnie tytuł VI TFUE). Wynika to z faktu, że zgodnie z art. 58 ust. 1 TFUE swoboda świadczenia usług w dziedzinie transportu jest regulowana tytułem TFUE dotyczącym transportu. Dyrektywa 2006/123 nie może zatem regulować swobody świadczenia usług w tej dziedzinie. Przyjmując dyrektywy dotyczące usług badań technicznych pojazdów na podstawie postanowień tytułu VI TFUE, prawodawca Unii w sposób dorozumiany włączył te usługi do dziedziny transportu w rozumieniu zarówno art. 58 ust. 1 TFUE, jak i art. 2 ust. 2 lit. d) dyrektywy 2006/123. Ten wybór podstawy prawnej środków harmonizujących ma zatem decydujące znaczenie dla wyłączenia spornych usług z zakresu stosowania dyrektywy 2006/123. (36)
87. Jeżeli chodzi o usługi pośrednictwa, takie jak te będące przedmiotem postępowania przed sądem krajowym, nie wydają się one być nierozerwalnie związane z usługami taksówkarskimi w rozumieniu przytoczonego powyżej orzecznictwa Trybunału, ponieważ nie są one niezbędnym warunkiem świadczenia tych ostatnich usług w taki sam sposób jak badania techniczne. Prawdą jest, że rumuńskie ustawodawstwo wymaga, aby każdy dostawca usług taksówkowych korzystał z usług dyspozytorskich. Jednakże taki wymóg nałożony na poziomie krajowym nie może determinować klasyfikacji kategorii usług z punktu widzenia prawa UE.
88. Ponadto te usługi pośrednictwa nie są przedmiotem żadnego szczególnego środka harmonizującego przyjętego na podstawie postanowień TFUE dotyczących transportu.
89. Nie widzę zatem powodu, aby wyłączać te usługi z zakresu stosowania dyrektywy 2006/123 na podstawie jej art. 2 ust. 2 lit. d).
90. Ponadto art. 3 ust. 1 dyrektywy 2006/123 zawiera zasadę, zgodnie z którą przepisy szczególnych aktów prawa Unii regulujących dostęp do usług i ich świadczenie w określonych sektorach mają pierwszeństwo przed przepisami dyrektywy 2006/123 w przypadku konfliktu. Chociaż art. 3 ust. 1 tej dyrektywy nie odnosi się wyraźnie do dyrektywy 2000/31 w jej zdaniu drugim, które wymienia inne dyrektywy, wydaje mi się jednak jasne, że zasada ta dotyczy również dyrektywy 2000/31. Dyrektywa 2000/31, w zakresie, w jakim reguluje dostęp do usług społeczeństwa informacyjnego i korzystanie z nich, stanowi lex specialis w stosunku do dyrektywy 2006/123. (37)
91. Ponieważ jednak zakaz stosowania jakiegokolwiek systemu zezwoleń ustanowiony w art. 4 ust. 1 dyrektywy 2000/31 nie ma zastosowania do usług takich jak te będące przedmiotem postępowania przed sądem krajowym, nie zachodzi sprzeczność między tymi dwiema dyrektywami. Wyłączenie stosowania tego zakazu, które wynika z art. 4 ust. 2 dyrektywy 2000/31, nie oznacza, że państwom członkowskim przyznano bezwarunkową kompetencję do stosowania systemów zezwoleń w sytuacjach objętych tym przepisem. Jedynie art. 4 ust. 1 dyrektywy 2000/31 nie ma zastosowania; te systemy zezwoleń nadal podlegają innym przepisom prawa Unii, takim jak dyrektywa 2006/123, w tym w zakresie, w jakim dotyczą one usług społeczeństwa informacyjnego.
92. Artykuł 3 ust. 1 dyrektywy 2006/123 nie stoi zatem na przeszkodzie stosowaniu tej dyrektywy do systemu zezwoleń będącego przedmiotem postępowania przed sądem krajowym, w tym w zakresie, w jakim dotyczy on usług społeczeństwa informacyjnego.
93. W pytaniu prejudycjalnym sąd krajowy powołuje się na art. 9, 10 i 16 dyrektywy 2006/123. Tymczasem art. 16 tej dyrektywy dotyczy swobody świadczenia usług w państwach członkowskich innych niż państwo siedziby usługodawcy. Jak wskazano w pkt 56 niniejszej opinii, spór w postępowaniu głównym dotyczy prowadzenia działalności usługowej przez spółkę rumuńską na terytorium Rumunii. Artykuł 16 dyrektywy 2006/123 nie ma zatem zastosowania do tego sporu.
94. Natomiast przepisy tej dyrektywy dotyczące swobody przedsiębiorczości, a mianowicie art. 9-15, mają zastosowanie. Trybunał orzekł, że artykuły te mają zastosowanie do sytuacji czysto wewnętrznych. (38)

- Artykuły 9 i 10 dyrektywy 2006/123

95. Artykuł 9 dyrektywy 2006/123 opiera się na zasadzie, że działalność usługowa nie może podlegać systemom zezwoleń. Niemniej jednak, pod pewnymi warunkami, państwa członkowskie mogą uzależnić dostęp do działalności usługowej od takiego systemu. (39) Warunki te są następujące: system nie może być dyskryminujący, musi być uzasadniony nadrzędnym interesem publicznym i nie mogą istnieć mniej restrykcyjne środki umożliwiające osiągnięcie tego samego celu.
96. Nie dostarczono żadnych informacji w związku z uzasadnieniem systemu zezwoleń na działalność w zakresie wysyłania taksówek wynikającego z ustawy nr 38/2003. W odniesieniu do decyzji nr 626/2017 gmina Bukareszt opiera się w swoich uwagach na potrzebie zapewnienia równych warunków konkurencji między "tradycyjnymi" centrami rezerwacji taksówek a usługami pośrednictwa elektronicznego. Nie wyjaśnia to jednak uzasadnienia systemu zezwoleń jako takiego.
97. Do sądu krajowego będzie zatem należało ustalenie, czy istnieją nadrzędne powody związane z interesem publicznym uzasadniające system zezwoleń na świadczenie usług dyspozytorskich taksówkami. Pragnę jedynie zauważyć, że system ten dotyczy usługi pośrednictwa na rynku, który już podlega systemowi zezwoleń, a mianowicie na świadczenie usług transportu taksówką. (40) Wydaje się zatem, że na przykład interes publiczny w zakresie ochrony konsumentów został już zaspokojony. Zadaniem sądu krajowego będzie zatem ustalenie, jakie inne nadrzędne powody mogą uzasadniać ten dodatkowy system zezwoleń.
98. Należy również poczynić następujące uwagi końcowe. Artykuł 10 ust. 1 i 2 dyrektywy 2006/123 wymaga, aby zezwolenie było udzielane na podstawie kryteriów uzasadnionych nadrzędnym interesem publicznym i proporcjonalnych do tego interesu.
99. Aby uzyskać zezwolenie, art. 15 ust. 2 ustawy nr 38/2003 wymaga od wnioskodawcy, między innymi, posiadania radiotelefonu dwukierunkowego, bezpiecznej częstotliwości radiowej, personelu posiadającego świadectwo operatora radiotelefonii i pozwolenie na użytkowanie częstotliwości radiowych. Z dokumentów przedłożonych Trybunałowi nie wynika jasno, czy wymogi te mają zastosowanie do podmiotów świadczących usługi pośrednictwa między taksówkarzami a klientami za pośrednictwem aplikacji na smartfony. Możliwość taka nie wydaje się jednak wykluczona.
100. Wymogi te, opracowane z myślą o radiowych centrach rezerwacji taksówek, są wyraźnie niedostosowane do usług świadczonych drogą elektroniczną, nakładając na dostawców nieuzasadnione obciążenia i koszty. W związku z tym nie mogą być one z definicji uzasadnione żadnym nadrzędnym interesem publicznym ani uznane za proporcjonalne do jakiegokolwiek celu leżącego w interesie publicznym, gdy mają zastosowanie do dostawców usług społeczeństwa informacyjnego. Zgodnie z tymi wymogami dostawcy muszą nie tylko dysponować technologiami, z których korzystają, ale także posiadać umiejętności i sprzęt specyficzny dla innej technologii.
101. Z tych względów uważam, że system zezwoleń nie opiera się na kryteriach uzasadnionych nadrzędnym interesem publicznym, jak wymaga tego art. 10 ust. 1 lit. b) i c) dyrektywy 2006/123, gdy udzielenie zezwolenia jest uzależnione od wymogów, które są technologicznie niedostosowane do planowanej przez wnioskodawcę usługi. Artykuł 56 TFUE
102. W pytaniu prejudycjalnym sąd krajowy powołuje się również na art. 56 TFUE ustanawiający swobodę świadczenia usług. Jednakże, jak zauważono w pkt 56 niniejszej opinii, spór w postępowaniu głównym dotyczy prowadzenia działalności usługowej przez rumuńską spółkę na terytorium Rumunii. Trybunał konsekwentnie orzekał, że postanowienia TFUE dotyczące swobody świadczenia usług nie mają zastosowania do sytuacji, która pod każdym względem ogranicza się do jednego państwa członkowskiego. (41) Artykuł 56 TFUE nie ma zatem zastosowania w niniejszej sprawie. Odpowiedź na drugie i trzecie pytanie prejudycjalne
103. Proponuję, aby na drugie i trzecie pytanie prejudycjalne odpowiedzieć w ten sposób, że art. 4 dyrektywy 2000/31 należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie stosowaniu do dostawcy usług społeczeństwa informacyjnego systemu zezwoleń mającego zastosowanie do dostawców usług ekonomicznie równoważnych, które nie są usługami społeczeństwa informacyjnego. Artykuły 9 i 10 dyrektywy 2006/123 stoją na przeszkodzie stosowaniu takiego systemu zezwoleń, chyba że jest on zgodny z kryteriami określonymi w tych artykułach, co podlega ocenie sądu krajowego. System zezwoleń nie jest zgodny z kryteriami określonymi w art. 10 dyrektywy 2006/123, jeżeli udzielenie zezwolenia podlega wymogom, które są technologicznie niedostosowane do zamierzonej przez wnioskodawcę usługi. Artykuł 3 dyrektywy 2000/31, art. 16 dyrektywy 2006/123 i art. 56 TFUE nie mają zastosowania w sytuacji usługodawcy zamierzającego świadczyć usługi społeczeństwa informacyjnego w państwie członkowskim, w którym ma on siedzibę. Czwarte pytanie prejudycjalne
104. W czwartym pytaniu sąd krajowy zmierza zasadniczo do ustalenia, czy decyzja nr 626/2017 stanowi przepis techniczny w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. f) dyrektywy 2015/1535 , który powinien był zostać notyfikowany Komisji na podstawie art. 5 tej dyrektywy.
105. Zgodnie z art. 1 ust. 1 lit. f) akapit trzeci dyrektywy 2015/1535 przepis ten obejmuje przepisy techniczne nałożone przez organy wyznaczone przez państwa członkowskie i znajdujące się w wykazie sporządzonym i aktualizowanym, w stosownych przypadkach, przez Komisję w ramach komitetu, o którym mowa w art. 2 tej dyrektywy. Wykaz taki został opublikowany w dniu 31 maja 2006 r. (42), czyli przed przystąpieniem Rumunii do Unii Europejskiej, i w związku z tym nie obejmuje władz rumuńskich. Niemniej jednak Komisja stwierdziła w swoich uwagach, że w chwili przystąpienia Rumunia powiadomiła, iż jedynie jej organy centralne są uprawnione do ustanawiania przepisów technicznych w rozumieniu dyrektywy 2015/1535. Akty gminy Bukareszt nie podlegają zatem obowiązkowi notyfikacji na podstawie art. 5 tej dyrektywy.
106. Nie rozwiązuje to jednak w pełni problemu, ponieważ, jak już wspomniałem, istnieje wątpliwość co do tego, czy wymóg uzyskania zezwolenia w celu świadczenia usług takich jak te będące przedmiotem postępowania głównego wynika wyłącznie z decyzji nr 626/2017, czy też z art. 15 ustawy nr 38/2003, której decyzja ta jest jedynie aktem wykonawczym. Zasadne jest zatem zbadanie, czy ustawa ta powinna była zostać notyfikowana Komisji.
107. Moim zdaniem odpowiedź musi jednak brzmieć "nie". Artykuł 1 ust. 1 lit. e) dyrektywy 2015/1535 wyłącza z pojęcia "przepisów dotyczących usług" - jedynej kategorii przepisów technicznych, które mogą wchodzić w grę - wszelkie przepisy, które nie są specjalnie ukierunkowane na usługi społeczeństwa informacyjnego. Art. 1 ust. 1 lit. e) akapit drugi stanowi, że przepisy są szczególnie ukierunkowane na takie usługi, jeżeli ich szczególnym celem jest uregulowanie takich usług w sposób wyraźny i ukierunkowany. Z drugiej strony, przepisy, które wpływają na te usługi jedynie w sposób dorozumiany lub incydentalny, nie są uważane za ukierunkowane na nie w sposób szczególny.
108. Należy zauważyć, że ustawa nr 38/2003 nie zawiera żadnego odniesienia do usług społeczeństwa informacyjnego. Wręcz przeciwnie, pomija je do tego stopnia, że wymaga nawet od każdego dostawcy usług dyspozytorskich taksówek posiadania częstotliwości i sprzętu radiowego, niezależnie od tego, czy działają drogą radiową, czy za pomocą zasobów informatycznych. Moim zdaniem jest zatem oczywiste, że jeśli ustawa ta ma zastosowanie do usług społeczeństwa informacyjnego, jak twierdzi gmina Bukareszt, jej celem nie jest uregulowanie tych usług w sposób wyraźny i ukierunkowany, a wpływa na nie jedynie w sposób dorozumiany, prawdopodobnie przez bezwładność.
109. Można to zresztą łatwo wytłumaczyć faktem, że ustawa nr 38/2003 pochodzi z 2003 r., podczas gdy firma Uber, pionier w dziedzinie rezerwacji usług transportowych za pomocą smartfonów, została założona dopiero w 2009 r.
110. Artykuł 15 ustawy nr 38/2003 nie dotyczy zatem konkretnie usług społeczeństwa informacyjnego w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. e) dyrektywy 2015/1535.
111. W konsekwencji na czwarte pytanie prejudycjalne należy odpowiedzieć, że decyzja nr 626/2017 nie stanowi przepisu technicznego w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. f) dyrektywy 2015/1535. Wniosek
112. W świetle wszystkich powyższych rozważań proponuję, aby Trybunał odpowiedział na pytania prejudycjalne Tribunalul București (sądu okręgowego w Bukareszcie, Rumunia) w następujący sposób:

(1) Artykuł 2 lit. a) dyrektywy 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego (dyrektywa o handlu elektronicznym) w związku z art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/1535 z dnia 9 września 2015 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego, należy interpretować w ten sposób, że usługa polegająca na bezpośrednim kontakcie pasażerów taksówek z kierowcami taksówek za pośrednictwem aplikacji elektronicznej stanowi usługę społeczeństwa informacyjnego, jeżeli usługa ta nie jest nierozerwalnie związana z usługą transportu taksówką, tak że nie stanowi integralnej części usługi transportu taksówką.

(2) Artykuł 4 dyrektywy 2000/31 należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie stosowaniu do dostawcy usług społeczeństwa informacyjnego systemu zezwoleń mającego zastosowanie do dostawców ekonomicznie równoważnych usług, które nie są usługami społeczeństwa informacyjnego.

Artykuły 9 i 10 dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącej usług na rynku wewnętrznym należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie stosowaniu takiego systemu zezwoleń, chyba że jest on zgodny z kryteriami określonymi w tych artykułach, co podlega ocenie sądu krajowego. System zezwoleń nie jest zgodny z kryteriami ustanowionymi w art. 10 dyrektywy 2006/123, jeżeli udzielenie zezwolenia jest uzależnione od wymogów, które są technologicznie niedostosowane do planowanej przez wnioskodawcę usługi.

Artykuł 3 dyrektywy 2000/31, art. 16 dyrektywy 2006/123 i art. 56 TFUE nie mają zastosowania w sytuacji usługodawcy, który chce świadczyć usługi społeczeństwa informacyjnego w państwie członkowskim, w którym ma siedzibę.

(3) Hotărârea Consiliului General al Municipiului București nr. 626/2017 pentru modificarea și completarea Hotărârii Consiliului General al Municipiului București nr. 178/2008 privind aprobarea Regulamentului-cadru, a Caietului de sarcini și a contractului de atribuire în gestiune delegată pentru organizarea și executarea serviciului public de transport local în regim de taxi (decyzja nr 626/2017 z dnia 19 grudnia 2017 r. Rady Miejskiej Bukaresztu zmieniająca i uzupełniająca decyzję nr 178/2008 z dnia 21 kwietnia 2008 r. zatwierdzającą rozporządzenie ramowe), i umowę koncesyjną na delegowane zarządzanie organizacją i świadczeniem usług lokalnego transportu publicznego taksówką) nie stanowi przepisu technicznego w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. f) dyrektywy 2015/1535.

1 Język oryginału: Francuski.

2 Wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r., Asociación Profesional Elite Taxi (C-434/15, EU:C:2017:981).

3 Zobacz, w związku z podobną wątpliwością, wyrok z dnia 19 grudnia 2019 r., Airbnb Ireland (C-390/18, EU:C:2019:1112, pkt 28-31) oraz moją opinię w tej sprawie (C-390/18, EU:C:2019:336, pkt 93-99).

4 Dz.U. 2000 L 178, s. 1.

5 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiająca procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz.U. L 204, s. 37), zmieniona dyrektywą 98/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 lipca 1998 r. (Dz.U. L 217, s. 18).

6 Dz.U. 2006 L 376, s. 36.

7 Dz.U. 2015 L 241, s. 1.

8 Monitorul Oficial al României, część I, nr 45, z dnia 28 stycznia 2003 r.

9 Zob. w tym względzie wyrok z dnia 19 grudnia 2019 r., Airbnb Ireland (C-390/18, EU:C:2019:1112, pkt 46).

10 Zobacz również w tym względzie wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r., Asociación Profesional Elite Taxi (C-434/15, EU:C:2017:981, pkt 35).

11 Wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r., Asociación Profesional Elite Taxi (C-434/15, EU:C:2017:981, pkt 38-42).

12 Zobacz podobnie wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r., Asociación Profesional Elite Taxi (C-434/15, EU:C:2017:981, sentencja).

13 Chociaż Trybunał nie użył terminu "rekrutacja", przypuszczalnie w celu uniknięcia kontrowersji dotyczących statusu kierowców Ubera w świetle prawa pracy, to właśnie w tym znaczeniu należy interpretować słowo "selekcja".

14 Wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r., Asociación Profesional Elite Taxi (C-434/15, EU:C:2017:981, pkt 39).

15 Gmina Bukareszt podnosi w swoich uwagach, że w dniu 1 lutego 2018 r. Star Taxi App uruchomiła nowe usługi umożliwiające dokonywanie płatności kartą bankową i ustalanie minimalnej opłaty za przejazd. Jednakże Star Taxi App stanowczo zaprzeczyła temu twierdzeniu w odpowiedzi na konkretne pytanie Sądu w tym przedmiocie. Jest to zatem okoliczność faktyczna, która nie została ustalona w postępowaniu głównym. W każdym razie nie wydaje się, aby te dodatkowe usługi mogły zmienić ogólną ocenę działalności Star Taxi App (zob. podobnie wyrok z dnia 19 grudnia 2019 r., Airbnb Ireland (C-390/18, EU:C:2019:1112, pkt 58-64)).

16 Wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r. (C-434/15, EU:C:2017:981).

17 Jak zauważył Trybunał w pkt 38 wyroku z dnia 20 grudnia 2017 r., Asociación Profesional Elite Taxi (C-434/15, EU:C:2017:981). Zobacz również, w odniesieniu do korelacji między świadczeniem usług a sprawowaniem kontroli nad tymi usługami, moją opinię w sprawie Airbnb Ireland (C-390/18, EU:C:2019:336, pkt 64, 65).

18 Aby uzyskać pełniejszy opis sposobu działania Ubera, odsyłam do mojej opinii w sprawie Asociación Profesional Elite Taxi (C-434/15, EU:C:2017:364).

19 Zobacz w tym względzie wyrok z dnia 19 grudnia 2019 r., Airbnb Ireland (C-390/18, EU:C:2019:1112, pkt 55) i moją opinię w tej sprawie (C-390/18, EU:C:2019:336, pkt 57-59).

20 Wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r., Asociación Profesional Elite Taxi (C-434/15, EU:C:2017:981).

21 Wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r. (C-434/15, EU:C:2017:981).

22 Zob. również art. 1 ust. 2 dyrektywy 2000/31, zgodnie z którym "[ta] dyrektywa zbliża, w zakresie niezbędnym do osiągnięcia celu określonego w ust. 1, niektóre przepisy krajowe dotyczące usług społeczeństwa informacyjnego odnoszące się do rynku wewnętrznego, przedsiębiorczości usługodawców, komunikacji handlowej, umów elektronicznych, odpowiedzialności pośredników, kodeksów postępowania, pozasądowego rozstrzygania sporów, postępowań sądowych oraz współpracy między państwami członkowskimi".

23 To znaczy, poza radiem, w praktyce za pomocą zasobów informatycznych.

24 Przypominam, że chociaż na mocy prawa UE wszystkie systemy zezwoleń są zakazane w odniesieniu do usług społeczeństwa informacyjnego zgodnie z art. 4 ust. 1 dyrektywy 2000/31, systemy takie są dozwolone, pod pewnymi warunkami, w odniesieniu do innych kategorii usług zgodnie z art. 9 i 10 dyrektywy 2006/123 lub art. 49 TFUE.

25 Wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r. (C-434/15, EU:C:2017:981).

26 Wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r. (C-255/16, EU:C:2017:983).

27 Wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r., Falbert i in. (C-255/16, EU:C:2017:983, pkt 35).

28 Obecnie art. 1 ust. 1 lit. e) dyrektywy 2015/1535.

29 Wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r., Falbert i in. (C-255/16, EU:C:2017:983, pkt 16-18).

30 Muszę zaznaczyć, że w takim scenariuszu pojawiłaby się również kwestia zgodności z prawem krajowym decyzji nr 626/2017, ponieważ ustawa nr 365/2002 privind comerļul electronic (ustawa nr 365/2002 o handlu elektronicznym) z dnia 7 czerwca 2002 r. (Monitorul Oficial al României, część I, nr 483, z dnia 5 lipca 2002 r.), która transponuje dyrektywę 2000/31 do prawa rumuńskiego, powiela w art. 4 ust. 1 zakaz ustanowiony w art. 4 ust. 1 tej dyrektywy.

31 Zob. pkt 18 i 19 niniejszej opinii.

32 Artykuł 2 ust. 2 lit. d) dyrektywy 2006/123.

33 Wyrok z dnia 15 października 2015 r., Grupo Itevelesa i in. (C-168/14, EU:C:2015:685, pkt 46).

34 Wyrok z dnia 15 października 2015 r., Grupo Itevelesa i in. (C-168/14, EU:C:2015:685, pkt 47).

35 Wyrok z dnia 15 października 2015 r., Grupo Itevelesa i in. (C-168/14, EU:C:2015:685, pkt 49).

36 Zobacz również moją opinię w sprawach połączonych Trijber i Harmsen (C-340/14 i C-341/14, EU:C:2015:505, pkt 27 i 28).

37 Zob. w tym względzie wyrok z dnia 19 grudnia 2019 r., Airbnb Ireland (C-390/18, EU:C:2019:1112, pkt 40-42).

38 Wyrok z dnia 30 stycznia 2018 r., X i Visser (C-360/15 i C-31/16, EU:C:2018:44, pkt 3 sentencji). Zobacz również moje opinie w sprawach połączonych Trijber i Harmsen (C-340/14 i C-341/14, EU:C:2015:505, pkt 44-57) oraz w sprawach połączonych X i Visser (C-360/15 i C-31/16, EU:C:2017:397, pkt 106 i nast.).

39 Pojęcie "system zezwoleń" zostało zdefiniowane w art. 4 pkt 6 dyrektywy 2006/123 jako "każda procedura, w ramach której usługodawca lub usługobiorca są faktycznie zobowiązani do podjęcia kroków w celu uzyskania od właściwego organu formalnej decyzji lub dorozumianej decyzji dotyczącej podjęcia lub prowadzenia działalności usługowej". Moim zdaniem nie ma wątpliwości, że działalność polegająca na wysyłaniu taksówek podlega w prawie rumuńskim systemowi zezwoleń w rozumieniu tej definicji. System ten opiera się na art. 15 ustawy nr 38/2003 i został wdrożony na szczeblu gminy Bukareszt decyzją nr 178/2008, zmienioną decyzją nr 626/2017.

40 Ponieważ w tym przypadku mamy do czynienia z usługą transportową, system ten jest wyłączony z zakresu dyrektywy 2006/123.

41 Zob. ostatnio wyrok z dnia 13 grudnia 2018 r., France Télévisions (C-298/17, EU:C:2018:1017, pkt 30 i przytoczone tam orzecznictwo).

42 Dz.U. 2006 C 127, s. 14

WYROK TRYBUNAŁU (czwarta izba)

https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf;jsessionid=1B1ECA1D19F674B9B5A28F3FFB93686C?text=&docid=234921&pageIndex=0&doclang=en&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=27754592

3 grudnia 2020 r. (*)

(Odesłanie prejudycjalne - Artykuł 56 TFUE - Zastosowanie - Sytuacja czysto wewnętrzna - Dyrektywa 2000/31/WE - Artykuł 2 lit. a) - Pojęcie "usług społeczeństwa informacyjnego" - Artykuł 3 ust. 2 i 4 - Artykuł 4 - Zastosowanie - Dyrektywa 2006/123/WE - Usługi - Rozdziały III (Swoboda przedsiębiorczości dla usługodawców) i IV (Swobodny przepływ usług) - Zastosowanie - Artykuły 9 i 10 - Dyrektywa (UE) 2015/1535 - Artykuł 1 ust. 1 lit. e) i f) swobodny przepływ usług) - Stosowanie - Artykuły 9 i 10 - Dyrektywa (UE) 2015/1535 - Artykuł 1 ust. 1 lit. e) i f) - Pojęcie "przepisu dotyczącego usług" - Pojęcie "przepisu technicznego" - Artykuł 5 ust. 1 - Brak powiadomienia z wyprzedzeniem - Wykonalność - Działalność polegająca na łączeniu osób pragnących odbyć podróż miejską z uprawnionymi taksówkarzami, za pomocą aplikacji na smartfony - Klasyfikacja - Przepisy krajowe uzależniające tę działalność od uzyskania uprzedniego zezwolenia)

W sprawie C-62/19,

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Tribunalul Bucureşti (sąd okręgowy w Bukareszcie, Rumunia) postanowieniem z dnia 14 grudnia 2018 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 29 stycznia 2019 r., w postępowaniu

Star Taxi App SRL

v

Unitatea Administrativ Teritorială Municipiul Bucureşti prin Primar General,

Consiliul General al Municipiului Bucureşti,

zainteresowane strony:

IB,

Camera Naţională a Taximetriştilor din Romania,

D'Artex Star SRL,

Auto Cobălcescu SRL,

Cristaxi Service SRL,

SĄD (czwarta izba),

w składzie: M. Vilaras, prezes izby, N. Piçarra, D. Šváby (sprawozdawca), S. Rodin i K. Jürimäe, sędziowie,

Rzecznik Generalny: M. Szpunar,

Rejestrator: R. Șereș, Administrator,

uwzględniając pisemną procedurę,

po rozpatrzeniu uwag przedstawionych w imieniu

- Star Taxi App SRL, początkowo przez C. Băcanu, a następnie przez G.C.A. Ioniţă, avocați,

- Unitatea Administrativ Teritorială Municipiul Bucureşti prin Primar General, przez M. Teodorescu, działającego jako pełnomocnik,

- przez rząd holenderski, przez M. Bultermana i J.M. Hoogvelda, działających jako pełnomocnicy,

- Komisji Europejskiej przez S.L. Kalėda, L. Malferrari, L. Nicolae i Y.G. Marinova, działających w charakterze pełnomocników,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 10 września 2020 r,

daje następujące wyniki

Wyrok

1 Niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 56 TFUE, art. 1 ust. 2 dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów technicznych (Dz.U. L 204, s. 37), zmienionej dyrektywą 98/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 lipca 1998 r. (Dz.U. L 217, s. 18) (zwanej dalej "dyrektywą 98/34"). 18) ("dyrektywa 98/34"), art. 2 lit. a), art. 3 ust. 2 i 4 oraz art. 4 dyrektywy 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego ("dyrektywa o handlu elektronicznym") (Dz.U. L 178, s. 1). 1), art. 9, 10 i 16 dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącej usług na rynku wewnętrznym (Dz.U. L 376, s. 36), a także art. 5 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/1535 z dnia 9 września 2015 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz.U. L 241, s. 1).

2 Wniosek ten został złożony w ramach postępowania między Star Taxi App SRL, z jednej strony, a Unitatea Administrativ Teritorială Municipiul București prin Primar General (jednostką administracji terytorialnej gminy Bukareszt, Rumunia, zwaną dalej "gminą Bukareszt") oraz Consiliul General al Municipiului București (radą generalną gminy Bukareszt, Rumunia), z drugiej strony; "gmina Bukareszt") oraz Consiliul General al Municipiului București (rada generalna gminy Bukareszt, Rumunia), z drugiej strony, w przedmiocie przepisów, zgodnie z którymi wymagane jest uprzednie zezwolenie na działalność polegającą na kontaktowaniu osób chcących odbyć podróż miejską z autoryzowanymi taksówkarzami za pomocą aplikacji na smartfony.

Kontekst prawny

Prawo Unii Europejskiej

Dyrektywa 98/34

3 Dyrektywa 2015/1535 uchyliła i zastąpiła dyrektywę 98/34 ze skutkiem od dnia 7 października 2015 r., a odesłania do tej ostatniej należy obecnie interpretować jako odesłania do dyrektywy 2015/1535, zgodnie z art. 10 akapit drugi tej dyrektywy.

4 W szczególności art. 1 akapit pierwszy pkt 2 dyrektywy 98/34 został zastąpiony w identyczny sposób art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535.

Dyrektywa 2000/31

5 W art. 2 lit. a) dyrektywy 2000/31 zdefiniowano "usługi społeczeństwa informacyjnego" jako "usługi w rozumieniu art. 1 [ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535]".

6 Artykuł 3 ust. 2 i 4 dyrektywy 2000/31 brzmi następująco:

'2. Państwa członkowskie nie mogą, z przyczyn wchodzących w zakres skoordynowanej dziedziny, ograniczać swobody świadczenia usług społeczeństwa informacyjnego z innego państwa członkowskiego.

...

4. Państwa członkowskie mogą podjąć środki w celu odstąpienia od ust. 2 w odniesieniu do danej usługi społeczeństwa informacyjnego, jeżeli spełnione są następujące warunki:

(a) środki są następujące:

(i) konieczne z jednego z następujących powodów:

- porządek publiczny, w szczególności zapobieganie, dochodzenie, wykrywanie i ściganie przestępstw, w tym ochrona nieletnich i zwalczanie wszelkiego podżegania do nienawiści ze względu na rasę, płeć, religię lub narodowość oraz naruszeń godności ludzkiej dotyczących poszczególnych osób,

- ochrona zdrowia publicznego,

- bezpieczeństwa publicznego, w tym ochrony bezpieczeństwa narodowego i obronności,

- ochrona konsumentów, w tym inwestorów;

(ii) podjętych przeciwko danej usłudze społeczeństwa informacyjnego, które naruszają cele, o których mowa w ppkt (i), lub które stwarzają poważne i groźne ryzyko naruszenia tych celów;

(iii) proporcjonalne do tych celów;

(b) przed podjęciem przedmiotowych środków i bez uszczerbku dla postępowania sądowego, w tym postępowania przygotowawczego i czynności przeprowadzanych w ramach dochodzenia karnego, państwo członkowskie

- zwróciło się do państwa członkowskiego, o którym mowa w ust. 1, o podjęcie środków, a państwo to nie podjęło takich środków lub były one nieodpowiednie,

- powiadomił Komisję i państwo członkowskie, o którym mowa w ust. 1, o zamiarze podjęcia takich środków".

7 Artykuł 4 tej dyrektywy stanowi:

'1. Państwa członkowskie zapewniają, aby podejmowanie i prowadzenie działalności przez dostawcę usług społeczeństwa informacyjnego nie mogło być uzależnione od uprzedniego zezwolenia lub jakiegokolwiek innego wymogu o równoważnym skutku.".

2. Ustęp 1 pozostaje bez uszczerbku dla systemów zezwoleń, które nie są specjalnie i wyłącznie ukierunkowane na usługi społeczeństwa informacyjnego lub które są objęte dyrektywą 97/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 kwietnia 1997 r. w sprawie wspólnych przepisów ramowych dotyczących ogólnych zezwoleń i indywidualnych licencji w dziedzinie usług telekomunikacyjnych [Dz. Dyrektywa 2006/123

8 Motyw 21 dyrektywy 2006/123 stanowi:

"Usługi transportowe, w tym transport miejski, taksówki i karetki pogotowia, a także usługi portowe, powinny być wyłączone z zakresu stosowania niniejszej dyrektywy".

9 Zgodnie z art. 2 ust. 2 lit. d) tej dyrektywy nie ma ona zastosowania do usług w dziedzinie transportu, w tym usług portowych, objętych zakresem stosowania tytułu V części trzeciej traktatu WE, który obecnie stanowi tytuł VI części trzeciej traktatu FUE.

10 Artykuł 3 ust. 1 tej dyrektywy stanowi:

"Jeżeli przepisy niniejszej dyrektywy są sprzeczne z przepisami innego aktu wspólnotowego regulującego szczególne aspekty podejmowania lub prowadzenia działalności usługowej w określonych sektorach lub w odniesieniu do określonych zawodów, pierwszeństwo mają przepisy innego aktu wspólnotowego i mają one zastosowanie do tych określonych sektorów lub zawodów. Obejmują one:

(a) dyrektywa 96/71/WE [Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotycząca delegowania pracowników w ramach świadczenia usług (Dz.U. 1997, L 18, s. 1)];

(b) Rozporządzenie (EWG) nr 1408/71 [Rady z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, zmienione i uaktualnione rozporządzeniem Rady (WE) nr 118/97 z dnia 2 grudnia 1996 r. (Dz.U. 1997, L 28, s. 1)];

(c) dyrektywy Rady 89/552/EWG z dnia 3 października 1989 r. w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich, dotyczących wykonywania telewizyjnej działalności transmisyjnej [Dz;]

(d) dyrektywy 2005/36/WE [Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych (Dz.U. L 255, s. 22)]".

11 Artykuł 4 ust. 1 dyrektywy 2006/123 definiuje "usługę" jako wszelką działalność gospodarczą na własny rachunek, zwykle świadczoną za wynagrodzeniem, o której mowa w art. 57 TFUE.

12 Rozdział III tej dyrektywy, zatytułowany "Swoboda przedsiębiorczości dla usługodawców", zawiera art. 9-15. Artykuł 9 stanowi:

'1. Państwa członkowskie nie uzależniają dostępu do działalności usługowej lub jej prowadzenia od systemu zezwoleń, chyba że spełnione są następujące warunki:

(a) system zezwoleń nie dyskryminuje danego usługodawcy;

(b) potrzeba wprowadzenia systemu zezwoleń jest uzasadniona nadrzędnym interesem publicznym;

(c) zamierzony cel nie może zostać osiągnięty za pomocą mniej restrykcyjnego środka, w szczególności dlatego, że kontrola a posteriori zostałaby przeprowadzona zbyt późno, aby mogła być rzeczywiście skuteczna.

2. W sprawozdaniu, o którym mowa w art. 39 ust. 1, państwa członkowskie określają swoje systemy zezwoleń i podają powody wskazujące na ich zgodność z ust. 1 niniejszego artykułu.
3. Niniejsza sekcja nie ma zastosowania do tych aspektów systemów zezwoleń, które są regulowane bezpośrednio lub pośrednio przez inne instrumenty wspólnotowe.

13 Zgodnie z art. 10 ust. 1 i 2 dyrektywy 2006/123:

'1. Systemy zezwoleń opierają się na kryteriach, które uniemożliwiają właściwym organom wykonywanie ich uprawnień do oceny w sposób arbitralny".

2. Kryteria, o których mowa w ust. 1, są następujące:

(a) niedyskryminujące;

(b) uzasadnione nadrzędnym interesem publicznym;

(c) proporcjonalne do celu leżącego w interesie publicznym;

(d) jasne i jednoznaczne;

(e) cel;

(f) podane do wiadomości publicznej z wyprzedzeniem;

(g) przejrzyste i dostępne".

14 Rozdział IV tej dyrektywy, odnoszący się do swobodnego przepływu usług, zawiera art. 16, który stanowi:

'1. Państwa członkowskie respektują prawo usługodawców do świadczenia usług w państwie członkowskim innym niż to, w którym mają siedzibę.

Państwo członkowskie, w którym świadczona jest usługa, zapewnia swobodny dostęp do działalności usługowej i swobodne jej prowadzenie na swoim terytorium.

Państwa członkowskie nie uzależniają podjęcia lub prowadzenia działalności usługowej na swoim terytorium od spełnienia wymogów, które nie są zgodne z poniższymi zasadami:

(a) niedyskryminacja: wymóg nie może być ani bezpośrednio, ani pośrednio dyskryminujący w odniesieniu do obywatelstwa lub, w przypadku osób prawnych, w odniesieniu do państwa członkowskiego, w którym mają siedzibę;

(b) konieczność: wymóg musi być uzasadniony względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego, zdrowia publicznego lub ochrony środowiska;

(c) proporcjonalność: wymóg musi być odpowiedni do osiągnięcia zamierzonego celu i nie może wykraczać poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

2. Państwa członkowskie nie mogą ograniczać swobody świadczenia usług w przypadku usługodawcy mającego siedzibę w innym państwie członkowskim poprzez nałożenie któregokolwiek z poniższych wymogów:

(a) zobowiązanie usługodawcy do posiadania przedsiębiorstwa na ich terytorium;

(b) obowiązek uzyskania przez usługodawcę zezwolenia od właściwych organów, w tym wpisu do rejestru lub rejestracji w organizacji lub stowarzyszeniu zawodowym na ich terytorium, z wyjątkiem przypadków przewidzianych w niniejszej dyrektywie lub innych instrumentach prawa wspólnotowego;

(c) zakaz tworzenia przez usługodawcę określonej formy lub rodzaju infrastruktury na ich terytorium, w tym biura lub kancelarii, których usługodawca potrzebuje do świadczenia danych usług;

(d) zastosowanie szczególnych ustaleń umownych między usługodawcą a usługobiorcą, które uniemożliwiają lub ograniczają świadczenie usług przez osoby samozatrudnione;

(e) obowiązek posiadania przez usługodawcę dokumentu tożsamości wydanego przez właściwe organy właściwe dla prowadzenia działalności usługowej;

(f) wymogi, z wyjątkiem tych niezbędnych dla bezpieczeństwa i higieny pracy, które wpływają na korzystanie ze sprzętu i materiałów stanowiących integralną część świadczonej usługi;

(g) ograniczenia swobody świadczenia usług, o których mowa w art. 19".

Dyrektywa 2015/1535

15 Artykuł 1 ust. 1 lit. b), e) i f) dyrektywy 2015/1535 stanowi:

'1. Do celów niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:

...

(b) "usługa" oznacza każdą usługę społeczeństwa informacyjnego, to znaczy każdą usługę normalnie świadczoną za wynagrodzeniem, na odległość, drogą elektroniczną i na indywidualne żądanie odbiorcy usług.

Dla celów niniejszej definicji:

(i) "na odległość" oznacza, że usługa jest świadczona bez jednoczesnej obecności stron;

(ii) "drogą elektroniczną" oznacza, że usługa jest wysyłana początkowo i odbierana w miejscu przeznaczenia za pomocą sprzętu elektronicznego do przetwarzania (w tym kompresji cyfrowej) i przechowywania danych oraz w całości przesyłana, przenoszona i odbierana za pomocą kabla, radia, środków optycznych lub innych środków elektromagnetycznych;

(iii) "na indywidualne żądanie odbiorcy usług" oznacza, że usługa jest świadczona poprzez przekazywanie danych na indywidualne żądanie.

...

(e) "zasada dotycząca usług" oznacza wymóg o charakterze ogólnym odnoszący się do podejmowania i prowadzenia działalności usługowej w rozumieniu lit. b), w szczególności przepisy dotyczące usługodawcy, usług i usługobiorcy, z wyłączeniem wszelkich zasad, które nie są wyraźnie ukierunkowane na usługi zdefiniowane w tej literze.

Dla celów niniejszej definicji:

(i) przepis uznaje się za szczególnie ukierunkowany na usługi społeczeństwa informacyjnego, jeżeli, uwzględniając jego uzasadnienie i część normatywną, szczególnym celem i przedmiotem wszystkich lub niektórych jego poszczególnych przepisów jest uregulowanie takich usług w sposób wyraźny i ukierunkowany;

(ii) zasada nie jest uznawana za ukierunkowaną konkretnie na usługi społeczeństwa informacyjnego, jeżeli wpływa na takie usługi jedynie w sposób dorozumiany lub uboczny;

(f) "przepisy techniczne" oznaczają specyfikacje techniczne i inne wymogi lub zasady dotyczące usług, w tym odpowiednie przepisy administracyjne, których przestrzeganie jest obowiązkowe, de jure lub de facto, w przypadku wprowadzania do obrotu, świadczenia usługi, ustanowienia operatora usług lub użytkowania w państwie członkowskim lub jego większej części, a także przepisy ustawowe, wykonawcze lub administracyjne państw członkowskich, z wyjątkiem tych przewidzianych w art. 7, zakazujące produkcji, przywozu, wprowadzania do obrotu lub użytkowania produktu lub zakazujące świadczenia lub użytkowania usługi lub ustanowienia dostawcy usług.

...'

16 Artykuł 5 ust. 1 akapit pierwszy tej dyrektywy stanowi:

"Z zastrzeżeniem art. 7 państwa członkowskie niezwłocznie przekazują Komisji wszelkie projekty przepisów technicznych, z wyjątkiem przypadków, gdy stanowią one jedynie transpozycję pełnego tekstu normy międzynarodowej lub europejskiej, w którym to przypadku wystarczające są informacje dotyczące odpowiedniej normy; państwa członkowskie przekazują również Komisji uzasadnienie konieczności przyjęcia takich przepisów technicznych, o ile uzasadnienie to nie zostało już jasno określone w projekcie".

17 Zgodnie z art. 10 akapit drugi tej dyrektywy:

"Odesłania do uchylonej dyrektywy [98/34] należy odczytywać jako odesłania do niniejszej dyrektywy, zgodnie z tabelą korelacji w załączniku IV".

Prawo rumuńskie

Ustawa nr 38/2003

18 Artykuł 11 Legea nr. 38/2003 privind transportul în regim de taxi și în regim de închiriere (ustawy nr 38/2003 z dnia 20 stycznia 2003 r. o transporcie taksówkami i pojazdami do wynajęcia) (Monitorul Oficial al României, część I, nr 45 z dnia 28 stycznia 2003 r.), w wersji mającej zastosowanie do okoliczności faktycznych postępowania przed sądem krajowym, stanowi:

'...

(j) dyspozytor taksówek ("dyspozytor") oznacza działalność związaną z transportem taksówką, polegającą na przyjmowaniu rezerwacji klientów przez telefon lub w inny sposób i przekazywaniu ich kierowcy taksówki za pośrednictwem dwukierunkowego radiotelefonu".

19 Artykuł 15 tej ustawy stanowi:

"(1) Dyspozycja taksówek może być wykonywana wyłącznie na obszarze objętym zezwoleniem przez osobę prawną ("centrum rezerwacji") posiadającą zezwolenie wydane przez właściwy organ zgodnie z niniejszą ustawą.

(2) Zezwolenie na wykonywanie przewozów taksówką można uzyskać po przedłożeniu następujących dokumentów:

(a) kopię świadectwa rejestracji wydanego przez rejestr handlowy;

(b) zaprzysiężone oświadczenie operatora transportu taksówką lub pojazdem wynajmowanym, że centrum rezerwacji jest wyposażone w niezbędne środki techniczne, dwukierunkowy radiotelefon, bezpieczną częstotliwość radiową, upoważniony personel i niezbędne miejsca;

(c) kopię certyfikatu operatora radiotelefonii dla pracowników centrum rezerwacji taksówek wydanego przez właściwy organ łączności;

(d) kopię pozwolenia na użytkowanie częstotliwości radiowych wydanego przez właściwy organ.

...

(5) Upoważnieni przewoźnicy świadczący usługi taksówkowe korzystają z centrum rezerwacji zgodnie z niniejszą ustawą na podstawie umowy dyspozytorskiej zawartej z tym centrum na niedyskryminujących warunkach.

(6) Usługi dyspozytorskie są obowiązkowe dla wszystkich taksówek autoryzowanych przewoźników działających na obszarze innym niż obszary, na których wydano mniej niż 100 licencji taksówkowych, gdzie usługa ta jest opcjonalna.

...

(8) Umowy o świadczenie usług taksówkarskich zawierane z uprawnionymi przewoźnikami muszą zawierać warunki określające zobowiązania stron do przestrzegania przepisów dotyczących jakości i legalności świadczonych usług oraz uzgodnionych taryf.

(9) Taksówki obsługiwane przez centrum rezerwacji mogą świadczyć usługi transportowe na podstawie zryczałtowanej opłaty lub skali opłat w zależności od kategorii pojazdu, zgodnie z umową dyspozytorską.

(10) Centrum rezerwacji dostarcza upoważnionym przewoźnikom, których obsługuje, radiotelefony do zainstalowania w taksówkach na podstawie umowy najmu zawartej na niedyskryminujących warunkach.

Decyzja nr 178/2008

20 W gminie Bukareszt usługi taksówkowe są regulowane przez Hotărârea Consiliului General al Municipiului București nr. 178/2008 privind aprobarea Regulamentului cadru, a Caietului de sarcini și a contractului de atribuire în gestiune delegată pentru organizarea și executarea serviciului public de transport local în regim de taxi (Decyzja nr 178/2008 Rady Generalnej Gminy Bukareszt zatwierdzająca rozporządzenie ramowe, i umowę koncesyjną na delegowane zarządzanie organizacją i świadczeniem usług lokalnego transportu publicznego taksówką) z dnia 21 kwietnia 2008 r., zmieniona decyzją nr 626/2017 Rady Generalnej Gminy Bukareszt z dnia 19 grudnia 2017 r. ("decyzja nr 178/2008").

21 Artykuł 3 ust. 1 załącznika 1 do decyzji nr 178/2008 stanowi:

"Terminy i pojęcia użyte i zdefiniowane w ustawie nr 38/2003 mają takie samo znaczenie w niniejszym dokumencie, a do celów niniejszego rozporządzenia ramowego stosuje się następujące definicje":

...

(i1) wysyłanie za pomocą innych środków: działalność prowadzona przez centrum rezerwacji upoważnione przez właściwy organ do przyjmowania rezerwacji od klientów za pomocą aplikacji informatycznej lub rezerwacji dokonanych na stronie internetowej autoryzowanego centrum rezerwacji i przekazywania ich taksówkarzom za pośrednictwem dwukierunkowego radiotelefonu.

(i2) Aplikacja IT: oprogramowanie zainstalowane i działające na urządzeniu mobilnym lub stacjonarnym, należące wyłącznie do autoryzowanego centrum rezerwacji i noszące jego nazwę.

...'

22 Artykuł 21 tego załącznika ma następujące brzmienie:

"1) W gminie Bukareszt usługi dyspozytorskie są obowiązkowe dla wszystkich taksówek autoryzowanych przewoźników i mogą być świadczone wyłącznie przez centra rezerwacji autoryzowane przez właściwy organ autoryzacyjny gminy Bukareszt, na warunkach zapewniających klientom możliwość zamówienia tych usług telefonicznie lub w inny sposób, w tym za pośrednictwem aplikacji połączonych z Internetem, które muszą być opatrzone nazwą centrum rezerwacji widniejącą w zezwoleniu na dyspozycję wydanym przez właściwy organ autoryzacyjny gminy Bukareszt.".

...

(31) Usługi dyspozytorskie są obowiązkowe dla wszystkich taksówek autoryzowanych przewoźników prowadzących działalność taksówkową w gminie Bukareszt i mogą być świadczone wyłącznie przez centra rezerwacji autoryzowane przez właściwy organ autoryzacyjny gminy Bukareszt, na warunkach zapewniających klientom możliwość zamówienia tych usług telefonicznie lub w inny sposób (aplikacje informatyczne, rezerwacje dokonane na stronie internetowej centrum rezerwacji) oraz przekazania ich kierowcom taksówek za pośrednictwem dwukierunkowego radiotelefonu".

23 Artykuł 41 ust. 21 tego załącznika stanowi:

"Wykonując działalność polegającą na świadczeniu usług taksówkarskich, taksówkarze są zobowiązani m.in. do powstrzymania się od korzystania z telefonów lub innych urządzeń mobilnych podczas świadczenia usługi przewozu".

24 Artykuł 59 pkt 61 tego samego załącznika stanowi:

"Nieprzestrzeganie obowiązków określonych w art. 21 ust. 31, które mają zastosowanie do wszystkich porównywalnych rodzajów działalności, niezależnie od sposobu i okoliczności ich wykonywania, skutkujące skontaktowaniem się z nieupoważnionym kierowcą lub nieupoważnionym przewoźnikiem taksówkowym w celu przewozu osoby lub grupy osób w gminie Bukareszt, podlega karze grzywny w wysokości od 4 500 do 5 000 [rumuńskich lei (RON) (około 925 EUR i 1 025 EUR)]".

Postępowanie przed sądem krajowym i pytania prejudycjalne

25 Star Taxi App to spółka prawa rumuńskiego z siedzibą w Bukareszcie, która obsługuje aplikację na smartfony o tej samej nazwie, łączącą użytkowników usług taksówkowych bezpośrednio z taksówkarzami.

26 Sąd odsyłający opisuje działanie aplikacji, którą można pobrać bezpłatnie, w następujący sposób.

27 Osoba chcąca odbyć podróż miejską wyszukuje taksówkę za pomocą aplikacji i otrzymuje listę dostępnych taksówkarzy z pięcioma lub sześcioma rodzajami samochodów w różnych cenach. Pasażer może wybrać kierowcę z listy na podstawie komentarzy i ocen dostarczonych przez poprzednich pasażerów, a także ma możliwość rezygnacji z rezerwacji. Aplikacja Star Taxi nie przekazuje jednak rezerwacji taksówkarzom, ani nie ustala taryfy, która jest płacona bezpośrednio kierowcy po zakończeniu podróży.

28 Star Taxi App świadczy tę usługę poprzez zawieranie bezpośrednich umów o świadczenie usług z taksówkarzami uprawnionymi do zawodowego świadczenia usług przewozu taksówką. Nie wybiera tych kierowców. Celem umów jest dostarczenie kierowcom aplikacji informatycznej o nazwie "STAR TAXI - kierowca", smartfona, na którym zainstalowano aplikację, oraz karty SIM zawierającej ograniczoną ilość danych, w zamian za miesięczną opłatę abonamentową. Ponadto Star Taxi App nie sprawuje żadnej kontroli nad jakością pojazdów lub ich kierowców, ani nad zachowaniem kierowców.

29 W dniu 19 grudnia 2017 r. Rada Generalna Gminy Bukareszt przyjęła decyzję nr 626/2017 na podstawie ustawy nr 38/2003.

30 W tym względzie sąd odsyłający wskazał, że decyzja ta wprowadziła lit. i1) i i2) do art. 3 załącznika 1 do decyzji nr 178/2008, rozszerzając definicję działalności "dyspozytorskiej" podlegającej uprzedniemu zezwoleniu przewidzianemu w ustawie nr 38/2003 na działalność tego samego rodzaju wykonywaną za pomocą aplikacji informatycznej. Poprzez zmianę art. 21 tego załącznika, decyzją nr 626/2017 wprowadzono również obowiązek świadczenia usług dyspozytorskich dla wszystkich taksówek uprawnionych przewoźników. W związku z tym takie usługi mogą być świadczone wyłącznie przez centra rezerwacji taksówek autoryzowane przez właściwy organ, na warunkach zapewniających klientom możliwość zamówienia tych usług telefonicznie lub w inny sposób, w tym za pośrednictwem aplikacji połączonych z Internetem. Muszą one zawierać nazwę centrum rezerwacji widniejącą w zezwoleniu na wysyłkę wydanym przez właściwy organ. Wreszcie, ta sama decyzja dodała art. 59 pkt 61 do decyzji nr 178/2008, stanowiąc, że nieprzestrzeganie tych obowiązków podlega odtąd karze grzywny w wysokości od 4 500 RON do 5 000 RON (około 925 EUR do 1 025 EUR).

31 Star Taxi App została ukarana grzywną w wysokości 4 500 RON (około 925 EUR) za naruszenie tych zasad.

32 Uznając jednak, że jej działalność stanowi usługę społeczeństwa informacyjnego, która zgodnie z art. 4 dyrektywy 2000/31 nie może podlegać uprzedniemu zezwoleniu ani żadnemu innemu wymogowi o skutku równoważnym, Star Taxi App wniosła uprzednią skargę administracyjną o uchylenie decyzji nr 626/2017. Skarga ta została oddalona ze względu na to, że sporne przepisy stały się konieczne ze względu na znaczną liczbę rezerwacji dokonywanych za pośrednictwem nieuprawnionych osób prawnych oraz że przepisy te nie naruszają swobody świadczenia usług drogą elektroniczną, ponieważ ustanawiają ramy usługi pośrednictwa związanej z przewozem osób taksówką.

33 Star Taxi App wniosła następnie skargę o stwierdzenie nieważności decyzji nr 626/2017 do Tribunalul București (Sądu Okręgowego w Bukareszcie, Rumunia).

34 Sąd odsyłający zauważa, że usługa będąca przedmiotem rozpatrywanego przezeń postępowania różni się od usługi będącej przedmiotem sprawy, w której zapadł wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r., Asociación Profesional Elite Taxi (C-434/15, EU:C:2017:981), w której, jak zauważa, Trybunał orzekł, że usługę pośrednictwa, której celem było łączenie, za pomocą aplikacji na smartfony i za wynagrodzeniem, kierowców niezawodowych korzystających z własnego pojazdu z osobami pragnącymi odbyć podróż miejską, należy zakwalifikować jako "usługę w dziedzinie transportu" w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. d) dyrektywy 2006/123, a zatem wykracza ona poza zakres swobody świadczenia usług w ogólności, a w szczególności dyrektywy 2006/123 i dyrektywy 2000/31. W przeciwieństwie do usługodawcy będącego przedmiotem sporu w tej sprawie, Star Taxi App nie wybiera nieprofesjonalnych kierowców korzystających z własnego pojazdu, lecz zawiera umowy o świadczenie usług z kierowcami uprawnionymi do zawodowego wykonywania przewozów taksówką, nie ustalając opłaty za przejazd ani nie pobierając jej od pasażera, który uiszcza ją bezpośrednio kierowcy, ani nie sprawując kontroli nad jakością pojazdów lub ich kierowców, ani nad zachowaniem kierowców.

35 Niemniej jednak sąd odsyłający nie jest pewien, czy usługę świadczoną przez Star Taxi App należy zakwalifikować jako "usługę społeczeństwa informacyjnego", a jeśli tak, to czy przepisy uzależniające świadczenie takiej usługi od uprzedniego zezwolenia są zgodne z dyrektywą 2000/31 i czy należy o nich poinformować Komisję przed ich przyjęciem zgodnie z art. 5 dyrektywy 2015/1535.

36 W tych okolicznościach Tribunalul București (sąd okręgowy w Bukareszcie) postanowił zawiesić toczące się przed nim postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

"(1) [Czy przepisy art. 1 akapit pierwszy pkt 2 dyrektywy 98/34 i art. 2 lit. a) dyrektywy 2000/31], zgodnie z którymi usługą społeczeństwa informacyjnego jest "usługa zwykle świadczona za wynagrodzeniem, na odległość, drogą elektroniczną i na indywidualne żądanie usługobiorcy", należy interpretować w ten sposób, że działalność taką jak działalność prowadzona przez Star Taxi App SRL (a mianowicie usługę polegającą na bezpośrednim kontakcie pasażerów taksówek z taksówkarzami za pośrednictwem aplikacji elektronicznej) należy uznać w szczególności za usługę społeczeństwa informacyjnego i gospodarki dzielenia się (mając na uwadze, że Star Taxi App SRL nie spełnia kryteriów przedsiębiorstwa transportowego rozpatrywanych przez Trybunał Sprawiedliwości, za pośrednictwem aplikacji elektronicznej, z kierowcami taksówek) należy uznać w szczególności za usługę społeczeństwa informacyjnego i gospodarki współpracy (mając na uwadze, że Star Taxi App SRL nie spełnia kryteriów przedsiębiorstwa transportowego rozważanych przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w pkt 39 wyroku [z dnia 20 grudnia 2017 r., Asociación Profesional Elite Taxi (C-434/15, EU:C:2017:981)], w odniesieniu do Ubera)?

(2) Czy w przypadku, gdy [aplikację obsługiwaną przez] Star Taxi App SRL należy uznać za usługę społeczeństwa informacyjnego, przepisy art. 4 dyrektywy [2000/31], art. 9, 10 i 16 dyrektywy [2006/123] oraz art. 56 TFUE pociągają za sobą zastosowanie zasady swobody świadczenia usług do działalności prowadzonej przez Star Taxi App SRL? W przypadku odpowiedzi twierdzącej na to pytanie, czy przepisy te stoją na przeszkodzie uregulowaniom takim jak te zawarte w [art. 3, art. 21 ust. 1 i 31, art. 41 ust. 21 i art. 59 pkt 61 załącznika I do decyzji nr 178/2008]?

(3) Czy w przypadku, gdy dyrektywa [2000/31] ma zastosowanie do usługi świadczonej przez Star Taxi App SRL, ograniczenia nałożone przez państwo członkowskie na swobodę świadczenia usług społeczeństwa informacyjnego, które uzależniają świadczenie takich usług od posiadania zezwolenia lub licencji, są środkami [które mogą stanowić odstępstwo od art. 3 ust. 2 dyrektywy zgodnie z jej art. 3 ust. 4]?

(4) Czy przepisy art. 5 dyrektywy [2015/1535] stoją na przeszkodzie przyjęciu, bez uprzedniego notyfikowania [...] Komisji, rozporządzeń takich jak [określone w art. 3, art. 21 ust. 1 i 31, art. 41 ust. 21 i art. 59 pkt 61 załącznika I do decyzji nr 178/2008]?".

Postępowanie przed Trybunałem

37 Podjąwszy decyzję o wydaniu orzeczenia bez przeprowadzenia rozprawy ze względu na zagrożenia dla zdrowia związane z pandemią koronawirusa, Trybunał skierował do zainteresowanych stron, o których mowa w art. 23 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, szereg pytań wymagających odpowiedzi na piśmie. Odpowiedzi otrzymano od Star Taxi App i Komisji.

Pytania

Pierwsze pytanie

38 Na wstępie należy zauważyć, po pierwsze, że sąd odsyłający odnosi się w pytaniu pierwszym do art. 1 akapit pierwszy pkt 2 dyrektywy 98/34. Dyrektywa ta została jednak uchylona i zastąpiona, przed przyjęciem decyzji nr 626/2017, dyrektywą 2015/1535. Artykuł 10 akapit drugi tej ostatniej dyrektywy stanowi, że odesłania do dyrektywy 98/34 należy interpretować jako odesłania do dyrektywy 2015/1535. W związku z tym do celów niniejszego pytania należy odnieść się do art. 1 ust. 1 lit. b) tej ostatniej dyrektywy.

39 Po drugie, sąd odsyłający ogranicza się w swoim pytaniu do stwierdzenia, że działalność będąca przedmiotem postępowania głównego jest usługą polegającą na bezpośrednim kontakcie pasażerów taksówek z kierowcami taksówek za pośrednictwem aplikacji elektronicznej, która jednak nie spełnia kryteriów wskazanych przez Trybunał w pkt 39 wyroku z dnia 20 grudnia 2017 r., Asociación Profesional Elite Taxi (C-434/15, EU:C:2017:981).

40 Jednakże, jak wskazano w pkt 26-28 i 34 niniejszego wyroku, sąd doprecyzował w postanowieniu odsyłającym organizację spornej działalności. W postępowaniu głównym chodzi w istocie o usługę pośrednictwa, świadczoną za pośrednictwem aplikacji na smartfony, polegającą na kontaktowaniu osób pragnących skorzystać z taksówek z autoryzowanymi taksówkarzami. Stwierdza również, że kierowcy muszą uiszczać miesięczną opłatę abonamentową za korzystanie z aplikacji, ale usługodawca nie przekazuje im bezpośrednio rezerwacji ani nie określa taryfy za przejazd i nie pośredniczy w dokonywaniu płatności. Informacje te należy zatem w pełni uwzględnić przy udzielaniu odpowiedzi na pierwsze pytanie.

41 W związku z tym pytanie pierwsze należy rozumieć w ten sposób, że dotyczy ono zasadniczo tego, czy art. 2 lit. a) dyrektywy 2000/31, który odsyła do art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535, należy interpretować w ten sposób, że usługa pośrednictwa polegająca na kontaktowaniu osób pragnących odbyć podróż miejską, za pomocą aplikacji na smartfony i w zamian za wynagrodzenie, z uprawnionymi taksówkarzami, na potrzeby której usługodawca zawarł z tymi taksówkarzami umowy o świadczenie usług, w zamian za uiszczenie miesięcznej opłaty abonamentowej, ale nie przekazuje im rezerwacji, nie ustala opłaty za przejazd ani nie pobiera jej od pasażerów, którzy uiszczają ją bezpośrednio taksówkarzowi, i nie sprawuje żadnej kontroli nad jakością pojazdów i ich kierowców ani nad zachowaniem kierowców, stanowi "usługę społeczeństwa informacyjnego" w rozumieniu tych przepisów.

42 Zgodnie z art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535 "usługą społeczeństwa informacyjnego" jest "każda usługa normalnie świadczona za wynagrodzeniem, na odległość, drogą elektroniczną i na indywidualne żądanie odbiorcy usług".

43 Należy stwierdzić - i nie jest to kwestionowane przez żadną ze stron ani przez żadnego z innych zainteresowanych uczestników niniejszego postępowania - że działalność w zakresie pośrednictwa będąca przedmiotem postępowania głównego wchodzi w zakres pojęcia "usługi" w rozumieniu art. 56 i 57 TFUE.

44 Ponadto oczywiste jest, po pierwsze, że taka usługa pośrednictwa spełnia pierwszy warunek określony w art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535, a mianowicie jest świadczona za wynagrodzeniem (zob. analogicznie wyrok z dnia 19 grudnia 2019 r., Airbnb Ireland, C-390/18, EU:C:2019:1112, pkt 46).

45 W tym względzie nie ma znaczenia, że taka usługa jest świadczona nieodpłatnie na rzecz osoby zamierzającej odbyć lub odbywającej podróż miejską, jeżeli prowadzi ona do zawarcia umowy o świadczenie usług między usługodawcą a indywidualnym autoryzowanym kierowcą taksówki, na podstawie której kierowca uiszcza miesięczną opłatę abonamentową. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem wynagrodzenie za usługę świadczoną przez usługodawcę w ramach jego działalności gospodarczej nie wymaga, aby usługa ta była opłacana przez wszystkie osoby, na rzecz których jest świadczona (zob. podobnie wyroki: z dnia 15 września 2016 r., Mc Fadden, C-484/14, EU:C:2016:689, pkt 41; z dnia 4 maja 2017 r., Vanderborght, C-339/15, EU:C:2017:335, pkt 36).

46 Następnie, w zakresie, w jakim osoba zamierzająca odbyć podróż miejską i uprawniony taksówkarz nawiązują kontakt za pośrednictwem platformy elektronicznej, przy czym usługodawca świadczący usługę pośrednictwa, z jednej strony, lub zamierzający odbyć podróż pasażer lub kierowca, z drugiej strony, nie są obecni w tym samym czasie, usługę tę należy uznać za świadczoną drogą elektroniczną i na odległość (zob. analogicznie wyrok z dnia 19 grudnia 2019 r., Airbnb Ireland, C-390/18, EU:C:2019:1112, pkt 47) do celów drugiego i trzeciego warunku określonego w art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535.

47 Wreszcie usługa taka jak będąca przedmiotem postępowania przed sądem krajowym jest świadczona na indywidualne żądanie usługobiorców w rozumieniu czwartej przesłanki przewidzianej w tym przepisie, ponieważ polega ona na jednoczesnym zgłoszeniu żądania za pośrednictwem aplikacji Star Taxi przez osobę pragnącą odbyć podróż miejską oraz na połączeniu się z tą aplikacją przez uprawnionego taksówkarza, wskazującym, że jest on dostępny.

48 Taka usługa spełnia zatem cztery łączne warunki określone w art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535 i w związku z tym co do zasady stanowi "usługę społeczeństwa informacyjnego" w rozumieniu dyrektywy 2000/31.

49 Jednakże, jak wynika z orzecznictwa Trybunału, o ile usługa pośrednictwa, która spełnia wszystkie te warunki, co do zasady stanowi usługę odrębną od usługi następczej, z którą jest związana, w niniejszym przypadku usługi transportowej, i w związku z tym należy ją zaklasyfikować jako "usługę społeczeństwa informacyjnego", nie może tak być, jeżeli okaże się, że ta usługa pośrednictwa stanowi integralną część całościowej usługi, której głównym elementem jest usługa objęta inną kwalifikacją prawną (wyrok z dnia 19 grudnia 2019 r., Airbnb Ireland, C-390/18, EU:C:2019:1112, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo).

50 W tym względzie Trybunał orzekł, że w przypadku gdy dostawca usługi pośrednictwa oferuje usługi transportu miejskiego, które udostępnia w szczególności za pomocą narzędzi programowych i których ogólne funkcjonowanie organizuje na rzecz osób, które chcą skorzystać z tej oferty, świadczoną usługę pośrednictwa należy uznać za stanowiącą integralną część całościowej usługi, której głównym elementem jest usługa transportowa, i w związku z tym, należy zakwalifikować nie jako "usługę społeczeństwa informacyjnego" w rozumieniu art. 2 lit. a) dyrektywy 2000/31, który odsyła do art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535 , lecz jako "usługę w dziedzinie transportu" w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. d) dyrektywy 2006/123, do której dyrektywa 2000/31, dyrektywa 2006/123 i art. 56 TFUE nie mają zastosowania (wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r., Asociación Profesional Elite Taxi, C-434/15, EU:C:2017:981, pkt 38-44).

51 Jednakże ze względu na swoje cechy usługa pośrednictwa, taka jak będąca przedmiotem postępowania głównego, nie może zostać zakwalifikowana jako "usługa w dziedzinie transportu", wbrew temu, co twierdzi gmina Bukareszt.

52 Po pierwsze, z postanowienia odsyłającego wynika, że w odróżnieniu od usługi pośrednictwa rozpatrywanej w sprawie, która doprowadziła do wydania wyroku z dnia 20 grudnia 2017 r., Asociación Profesional Elite Taxi (C-434/15, EU:C:2017:981), która oferowała i udostępniała usługi transportu miejskiego świadczone przez nieprofesjonalnych kierowców wcześniej nieobecnych na rynku, usługa będąca przedmiotem postępowania głównego ogranicza się, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 49 opinii, do umożliwienia osobom pragnącym odbyć podróż miejską kontaktu wyłącznie z autoryzowanymi taksówkarzami już wykonującymi tę działalność, dla których usługa pośrednictwa stanowi jedynie jedną z wielu metod pozyskiwania klientów, a nie jedną, z której są oni w jakikolwiek sposób zobowiązani korzystać.

53 Po drugie, takiej usługi pośrednictwa nie można uznać za organizowanie ogólnego funkcjonowania świadczonej następnie usługi transportu miejskiego, ponieważ usługodawca nie wybiera taksówkarzy, nie określa ani nie otrzymuje opłaty za przejazd, ani nie sprawuje kontroli nad jakością pojazdów i ich kierowców ani nad zachowaniem kierowców.

54 Wynika z tego, że usługa pośrednictwa, taka jak świadczona przez Star Taxi App, nie może zostać uznana za integralną część całościowej usługi, której głównym elementem jest usługa transportowa, i w związku z tym należy ją zaklasyfikować jako "usługę społeczeństwa informacyjnego" w rozumieniu art. 2 lit. a) dyrektywy 2000/31.

55 W świetle powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, że art. 2 lit. a) dyrektywy 2000/31, który odsyła do art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535, należy interpretować w ten sposób, że usługa pośrednictwa polegająca na nawiązywaniu kontaktu, za pomocą aplikacji na smartfony i w zamian za wynagrodzenie, z uprawnionymi kierowcami taksówek, w celu świadczenia których usługodawca zawarł z tymi kierowcami umowy o świadczenie usług, w zamian za uiszczenie miesięcznej opłaty abonamentowej, ale nie przekazuje im rezerwacji, nie ustala opłaty za przejazd ani nie pobiera jej od pasażerów, którzy uiszczają ją bezpośrednio taksówkarzowi, i nie sprawuje żadnej kontroli nad jakością pojazdów lub ich kierowców ani nad zachowaniem kierowców, stanowi "usługę społeczeństwa informacyjnego" w rozumieniu tych przepisów.

Czwarte pytanie

56 Poprzez pytanie czwarte sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy art. 5 ust. 1 dyrektywy 2015/1535 stoi na przeszkodzie przyjęciu, bez uprzedniego notyfikowania Komisji, rozporządzeń takich jak będące przedmiotem postępowania przed sądem krajowym, w niniejszej sprawie rozporządzeń określonych w art. 3, art. 21 ust. 1 i 31, art. 41 ust. 21 i art. 59 pkt 61 załącznika I do decyzji nr 178/2008.

57 Należy zauważyć, że art. 5 ust. 1 dyrektywy 2015/1535 stanowi, iż co do zasady państwa członkowskie muszą niezwłocznie przekazywać Komisji wszelkie projekty "przepisów technicznych" w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. f) tej dyrektywy oraz że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem niewykonanie przez państwo członkowskie obowiązku uprzedniego przekazania takiego projektu przepisów powoduje, że "przepisy techniczne" nie mogą być egzekwowane wobec osób fizycznych (zob. podobnie wyrok z dnia 30 kwietnia 1996 r., CIA Security International, C-194/94, EU:C:1996:172, pkt 49, 50), czy to w postępowaniu karnym (zob. m.in. wyrok z dnia 4 lutego 2016 r., Ince, C-336/14, EU:C:2016:72, pkt 84), czy też w postępowaniu między jednostkami (zob. m.in. wyrok z dnia 27 października 2016 r., James Elliott Construction, C-613/14, EU:C:2016:821, pkt 64 i przytoczone tam orzecznictwo).

58 W związku z tym obowiązek uprzedniego ogłoszenia projektu ma zastosowanie tylko wtedy, gdy dotyczy on przepisu technicznego w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. f) tej dyrektywy.

59 W związku z tym należy uznać, że w pytaniu czwartym sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, czy art. 1 ust. 1 lit. f) dyrektywy 2015/1535 należy interpretować w ten sposób, że przepisy samorządu terytorialnego, które uzależniają świadczenie usługi pośrednictwa, której celem jest umożliwienie osobom pragnącym odbyć podróż miejską kontaktu, za pomocą aplikacji na smartfony i w zamian za wynagrodzenie, z autoryzowanymi taksówkarzami, stanowią "usługę społeczeństwa informacyjnego" w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. b) tej dyrektywy, i która jest zakwalifikowana jako "usługa społeczeństwa informacyjnego" w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535, pod warunkiem uzyskania uprzedniego zezwolenia, które ma już zastosowanie do innych podmiotów świadczących usługi rezerwacji taksówek, stanowi "przepis techniczny" w rozumieniu tego przepisu, a jeśli tak, to czy art. 5 ust. 1 dyrektywy 2015/1535 należy interpretować w ten sposób, że nieprzekazanie Komisji projektu tych przepisów z wyprzedzeniem powoduje, że przepisy te nie mogą być egzekwowane.

60 Jeśli chodzi o klasyfikację takich przepisów, z art. 1 ust. 1 lit. f) akapit pierwszy dyrektywy 2015/1535 wynika, że "przepisy techniczne" oznaczają "specyfikacje techniczne i inne wymogi lub zasady dotyczące usług, w tym odpowiednie przepisy administracyjne, których przestrzeganie jest obowiązkowe de iure lub de facto w przypadku wprowadzania do obrotu, świadczenia usługi, ustanowienia operatora usług lub użytkowania w państwie członkowskim lub jego większej części, jak również przepisy ustawowe, wykonawcze lub administracyjne państw członkowskich, z wyjątkiem tych przewidzianych w art. 7, zakazujące produkcji, przywozu, wprowadzania do obrotu lub użytkowania produktu lub zakazujące świadczenia lub użytkowania usługi lub ustanowienia operatora usług".

61 Wynika z tego, że aby przepisy krajowe mające wpływ na usługę społeczeństwa informacyjnego mogły zostać zaklasyfikowane jako "przepisy techniczne", muszą one nie tylko zostać zaklasyfikowane jako "przepisy dotyczące usług" w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. e) dyrektywy 2015/1535, ale muszą być również obowiązkowe de iure lub de facto w przypadku, między innymi, świadczenia danej usługi lub korzystania z niej w państwie członkowskim lub w większej części tego państwa.

62 Artykuł 1 ust. 1 lit. e) akapit pierwszy tej dyrektywy definiuje "zasadę dotyczącą usług" jako "wymóg o charakterze ogólnym dotyczący podejmowania i prowadzenia działalności [związanej z usługami społeczeństwa informacyjnego], w szczególności przepisy dotyczące usługodawcy, usług i usługobiorcy, z wyłączeniem wszelkich zasad, które nie są wyraźnie ukierunkowane na [usługi społeczeństwa informacyjnego]".

63 Akapit drugi tego przepisu stanowi, że do celów tej definicji "przepis uważa się za szczególnie ukierunkowany na usługi społeczeństwa informacyjnego, jeżeli, uwzględniając jego uzasadnienie i część normatywną, szczególnym celem i przedmiotem wszystkich lub niektórych jego poszczególnych przepisów jest uregulowanie takich usług w sposób wyraźny i ukierunkowany". Dodaje również, że "przepis nie jest uważany za szczególnie ukierunkowany na usługi społeczeństwa informacyjnego, jeżeli wpływa na takie usługi jedynie w sposób dorozumiany lub incydentalny".

64 W niniejszej sprawie z postanowienia odsyłającego wynika, że przepisy rumuńskie będące przedmiotem postępowania przed sądem krajowym, zarówno ustawa nr 38/2003, jak i decyzja nr 178/2008, nie zawierają żadnego odniesienia do usług społeczeństwa informacyjnego. Ponadto art. 3, art. 21 ust. 1 i 31 oraz art. 41 ust. 21 załącznika I do decyzji nr 178/2008 odnoszą się w sposób nieróżnicujący do wszystkich rodzajów usług dyspozytorskich, niezależnie od tego, czy są one świadczone telefonicznie, czy w jakikolwiek inny sposób, taki jak aplikacja komputerowa.

65 Ponadto, jak wskazał rzecznik generalny w pkt 108 opinii, ustawa nr 38/2003 wymaga od podmiotów świadczących usługi dyspozytorskie za pomocą aplikacji na smartfony, podobnie jak od wszystkich innych podmiotów świadczących usługi dyspozytorskie, posiadania sprzętu, w tym przypadku radiotelefonów, który, biorąc pod uwagę technologię wykorzystywaną do świadczenia usługi, nie służy żadnemu użytecznemu celowi.

66 W związku z tym przepisy takie jak będące przedmiotem postępowania przed sądem krajowym, ponieważ nie są wyraźnie ukierunkowane na usługi społeczeństwa informacyjnego, wpływają na takie usługi jedynie w sposób dorozumiany lub uboczny. Takiego przepisu nie można zatem uznać za "przepis dotyczący usług" w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. e) dyrektywy 2015/1535, a w konsekwencji za "przepis techniczny" w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. f) tej dyrektywy.

67 Wynika z tego, że obowiązek uprzedniego przekazania Komisji projektów "przepisów technicznych", ustanowiony w art. 5 ust. 1 dyrektywy 2015/1535, nie ma zastosowania do takich przepisów, a zatem nieprzekazanie projektu o takim charakterze nie może, na mocy tego przepisu, mieć żadnych konsekwencji w odniesieniu do wykonalności zamierzonych przepisów w sprawie takiej jak ta rozpatrywana w postępowaniu głównym.

68 W świetle powyższych rozważań na pytanie czwarte należy odpowiedzieć, że art. 1 ust. 1 lit. f) dyrektywy 2015/1535 należy interpretować w ten sposób, że przepisy samorządu terytorialnego, które uzależniają świadczenie usługi pośrednictwa, której celem jest umożliwienie osobom pragnącym odbyć podróż miejską kontaktu, za pomocą aplikacji na smartfony i w zamian za wynagrodzenie, z autoryzowanymi kierowcami taksówek, która to usługa została już zakwalifikowana jako "usługa społeczeństwa informacyjnego" w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535, od uzyskania uprzedniego zezwolenia, z uprawnionymi taksówkarzami i która jest zakwalifikowana jako "usługa społeczeństwa informacyjnego" w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535, pod warunkiem uzyskania uprzedniego zezwolenia, które ma już zastosowanie do innych podmiotów świadczących usługi rezerwacji taksówek, nie stanowi "przepisu technicznego" w rozumieniu tego pierwszego przepisu.

Drugie i trzecie pytanie

69 Poprzez pytania drugie i trzecie sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, czy art. 3 ust. 2 i 4 oraz art. 4 dyrektywy 2000/31, art. 9, 10 i 16 dyrektywy 2006/123, a także art. 56 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisom państwa członkowskiego, które umożliwiają świadczenie usługi pośrednictwa, której celem jest umożliwienie osobom pragnącym odbyć podróż miejską kontaktu - za pomocą aplikacji na smartfony i w zamian za wynagrodzenie - z uprawnionymi taksówkarzami, z uprawnionymi taksówkarzami i która jest zaklasyfikowana jako "usługa społeczeństwa informacyjnego" w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535, o której mowa w art. 2 lit. a) dyrektywy 2000/31, pod warunkiem uzyskania uprzedniego zezwolenia, które ma już zastosowanie do innych podmiotów świadczących usługi rezerwacji taksówek, przy czym zezwolenie to jest uzależnione między innymi od przekazywania kierowcom rezerwacji za pośrednictwem dwukierunkowej komunikacji radiowej.

70 Na wstępie należy zauważyć, że spór w postępowaniu głównym toczy się między Star Taxi App, spółką prawa rumuńskiego z siedzibą w Rumunii, a dwoma rumuńskimi organami władzy publicznej, a mianowicie gminą Bukareszt i radą generalną gminy Bukareszt, a zatem spór ten jest pod każdym względem ograniczony do terytorium Rumunii.

71 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem postanowienia traktatu FUE dotyczące swobody świadczenia usług nie mają zastosowania do sytuacji, która pod każdym względem ogranicza się do jednego państwa członkowskiego (wyrok z dnia 15 listopada 2016 r., Ullens de Schooten, C-268/15. EU:C:2016:874, pkt 47 i przytoczone tam orzecznictwo).

72 Z brzmienia art. 3 ust. 2 dyrektywy 2000/31 wynika również, że przepis ten ma zastosowanie wyłącznie do usług społeczeństwa informacyjnego pochodzących z innego państwa członkowskiego, przy czym art. 3 ust. 4 przewiduje, z zastrzeżeniem określonych w nim warunków, możliwość podjęcia przez państwa członkowskie środków stanowiących odstępstwo od tego przepisu.

73 To samo dotyczy art. 16 dyrektywy 2006/123, który znajduje się w rozdziale IV tej dyrektywy dotyczącym swobodnego przepływu usług i który ma zastosowanie wyłącznie do usług świadczonych w państwie członkowskim innym niż państwo, w którym usługodawca ma siedzibę, w przeciwieństwie do przepisów rozdziału III tej dyrektywy dotyczących swobody przedsiębiorczości usługodawców, a mianowicie art. 9-15 tej dyrektywy, które mają zastosowanie również do sytuacji, w której wszystkie istotne elementy są ograniczone do jednego państwa członkowskiego (wyrok z dnia 22 września 2020 r., Cali Apartments i HX, C-724/18 i C-727/18, EU:C:2020:743, pkt 56 i przytoczone tam orzecznictwo).

74 W konsekwencji art. 56 TFUE, art. 3 ust. 2 i 4 dyrektywy 2000/31 oraz art. 16 dyrektywy 2006/123 nie mają zastosowania do sporu takiego jak spór rozpatrywany w postępowaniu głównym.

75 Co się tyczy pozostałych przepisów przywołanych przez sąd odsyłający, a mianowicie art. 4 dyrektywy 2000/31, którego ani brzmienie, ani kontekst nie wskazują, by miał on zastosowanie wyłącznie do dostawców usług informacyjnych mających siedzibę w innym państwie członkowskim (zob. analogicznie wyrok z dnia 30 stycznia 2018 r., X i Visser, C-360/15 i C-31/16, EU:C:2018:44, pkt 99, 100), a także art. 9 i 10 dyrektywy 2006/123, które, jak zauważono w pkt 73 powyżej, mają również zastosowanie do sytuacji czysto wewnętrznych, należy stwierdzić, że w różny sposób ustanawiają one zasadę zakazu systemów zezwoleń. W tych okolicznościach należy ustalić, który z tych przepisów może mieć zastosowanie do uregulowań takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym.

76 Jak wynika z pkt 43 i 48 powyżej, usługa pośrednictwa rozpatrywana w postępowaniu głównym jest nie tylko "usługą" w rozumieniu art. 57 TFUE, a zatem art. 4 ust. 1 dyrektywy 2006/123, ale jest również "usługą społeczeństwa informacyjnego" w rozumieniu art. 2 lit. a) dyrektywy 2000/31, który odsyła do art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535.

77 Przepisy państwa członkowskiego regulujące taką usługę mogą zatem być objęte zakresem stosowania dyrektywy 2000/31, jak również dyrektywy 2006/123, o ile z pkt 49 i 54 powyżej wynika, że usługa ta nie jest "usługą w dziedzinie transportu", wyraźnie wyłączoną z zakresu stosowania dyrektywy 2006/123 na mocy jej art. 2 ust. 2 lit. d) w świetle jej motywu 21.

78 Jednakże zgodnie z art. 3 ust. 1 dyrektywy 2006/123 dyrektywa ta nie ma zastosowania, jeżeli jej przepisy są sprzeczne z przepisem innego aktu Unii regulującego szczególne aspekty podejmowania lub prowadzenia działalności usługowej w określonych sektorach lub w odniesieniu do określonych zawodów (wyrok z dnia 19 grudnia 2019 r., Airbnb Ireland, C-390/18, EU:C:2019:1112, pkt 41).

79 Istotne jest zatem ustalenie, czy przepisy uzależniające świadczenie usługi pośrednictwa, której celem jest umożliwienie osobom pragnącym odbyć podróż miejską kontaktu, za pomocą aplikacji na smartfony i w zamian za wynagrodzenie, z uprawnionymi kierowcami taksówek i która jest zakwalifikowana jako "usługa społeczeństwa informacyjnego" w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535, o której mowa w art. 2 lit. a) dyrektywy 2000/31, pod warunkiem uzyskania uprzedniego zezwolenia, które ma już zastosowanie do innych podmiotów świadczących usługi rezerwacji taksówek, przy czym takie zezwolenie jest uzależnione między innymi od przekazywania kierowcom rezerwacji za pośrednictwem dwukierunkowego radia, wchodzi w zakres stosowania art. 4 dyrektywy 2000/31, a jeżeli tak, to czy ten ostatni przepis jest sprzeczny z art. 9 i 10 dyrektywy 2006/123.

80 Co się tyczy stosowania art. 4 dyrektywy 2000/31, z jego ust. 1 i 2 wynika, że o ile państwa członkowskie nie mogą uzależniać podjęcia i prowadzenia działalności przez dostawcę usług społeczeństwa informacyjnego od uprzedniego zezwolenia lub jakiegokolwiek innego wymogu o skutku równoważnym, o tyle zakaz zawarty w tym przepisie dotyczy jedynie regulacji państw członkowskich, które są wyraźnie i wyłącznie ukierunkowane na "usługi społeczeństwa informacyjnego".

81 Z postanowienia odsyłającego wynika, że o ile niewątpliwie decyzja nr 626/2017 dotyczy zasadniczo, jeśli nie wyłącznie, usług pośrednictwa, których celem jest umożliwienie osobom pragnącym odbyć podróż miejską kontaktu, za pomocą aplikacji na smartfony i w zamian za wynagrodzenie, z uprawnionymi taksówkarzami, o tyle nie czyni ona nic więcej, rozszerzając zakres pojęcia "dyspozycja" zdefiniowanego w art. 3 załącznika 1 do decyzji nr 178/2008 w celu objęcia nim tego rodzaju usługi, niż rozszerzając na tę usługę społeczeństwa informacyjnego istniejący wcześniej wymóg uzyskania uprzedniego zezwolenia mający zastosowanie do działalności centrów rezerwacji taksówek, która to działalność nie jest objęta klasyfikacją "usług społeczeństwa informacyjnego".

82 W związku z tym, jak wskazał rzecznik generalny w pkt 69 opinii, takie uregulowanie, które - jak zauważył sąd odsyłający - skutkuje nałożeniem na Star Taxi App obowiązku uzyskania uprzedniego zezwolenia na prowadzenie działalności od właściwego organu, nie stanowi utworzenia nowego systemu uprzedniego zezwolenia ukierunkowanego konkretnie i wyłącznie na usługę społeczeństwa informacyjnego.

83 Wynika z tego, że ustanowiony w art. 4 ust. 1 dyrektywy 2000/31 zakaz udzielania uprzednich zezwoleń lub nakładania innych wymogów o skutku równoważnym nie ma zastosowania do rozporządzeń takich jak te będące przedmiotem postępowania przed sądem krajowym.

84 W związku z tym nie ma możliwości wystąpienia sprzeczności między tym przepisem a art. 9 i 10 dyrektywy 2006/123, które mają zastosowanie do takich regulacji.

85 Należy zatem ustalić, czy artykuły te należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie takim regulacjom.

86 W tym względzie z sekcji 1 rozdziału III dyrektywy 2006/123 wynika, że zgodność krajowego systemu zezwoleń z wymogami ustanowionymi w tej dyrektywie zakłada w szczególności, że taki system, który ze względu na swój charakter ogranicza swobodę świadczenia danej usługi, spełnia przesłanki określone w art. 9 ust. 1 tej dyrektywy, a mianowicie jest niedyskryminacyjny, uzasadniony nadrzędnym interesem publicznym i proporcjonalny, i proporcjonalny, a także że kryteria udzielania zezwoleń przewidzianych w tym systemie są zgodne z art. 10 ust. 2 tej dyrektywy, a mianowicie są niedyskryminacyjne, uzasadnione nadrzędnym interesem publicznym, proporcjonalne do celu leżącego w interesie publicznym, jasne i jednoznaczne, obiektywne, podane do wiadomości publicznej z wyprzedzeniem oraz przejrzyste i dostępne (wyrok z dnia 22 września 2020 r., Cali Apartments i HX, C-724/18 i C-727/18, EU:C:2020:743, pkt 57).

87 Wynika z tego, że ocena zgodności przepisów państwa członkowskiego ustanawiających taki system zezwoleń z dwoma artykułami, o których mowa w poprzednim punkcie i które ustanawiają jasne, precyzyjne i bezwarunkowe obowiązki nadające im bezpośrednią skuteczność, zakłada, że należy dokonać odrębnych i następujących po sobie ocen, po pierwsze, zasadności samej zasady ustanowienia tego systemu, a następnie kryteriów udzielania zezwoleń przewidzianych w tym systemie (wyrok z dnia 22 września 2020 r., Cali Apartments i HX, C-724/18 i C-727/18, EU:C:2020:743, pkt 58).

88 W tym względzie należy zauważyć, że postanowienie odsyłające zawiera niewiele informacji, które mogłyby umożliwić Trybunałowi udzielenie odpowiedzi przydatnej sądowi odsyłającemu.

89 Do tego sądu będzie zatem należała ocena, z uwzględnieniem wszystkich istotnych kwestii, czy system uprzednich zezwoleń ustanowiony rozporządzeniami będącymi przedmiotem postępowania głównego rzeczywiście spełnia dwie grupy wymogów, o których mowa w pkt 86 i 87 powyżej (zob. analogicznie wyrok z dnia 22 września 2020 r., Cali Apartments i HX, C-724/18 i C-727/18, EU:C:2020:743, pkt 78).

90 Jednakże w odniesieniu do oceny, czy kryteria regulujące korzystanie przez właściwe organy ze swobody uznania są uzasadnione, należy zauważyć, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 99 i 100 opinii, że uzależnienie udzielenia zezwolenia na świadczenie usługi od spełnienia wymogów technicznych, które są nieodpowiednie dla danej usługi i które w związku z tym powodują nieuzasadnione obciążenia i koszty dla usługodawców, nie może być zgodne z art. 10 ust. 2 dyrektywy 2006/123.

91 W szczególności może tak być w przypadku, którego weryfikacja należy jednak do sądu odsyłającego, obowiązku nałożonego na dostawców usługi pośrednictwa, której celem jest umożliwienie osobom pragnącym odbyć podróż miejską kontaktu, za pomocą aplikacji na smartfony i w zamian za wynagrodzenie, z autoryzowanymi kierowcami taksówek, w celu przekazywania im rezerwacji za pośrednictwem dwukierunkowego radia.

92 Taki obowiązek, który wymaga zarówno od podmiotu świadczącego usługi pośrednictwa, jak i od taksówkarzy posiadania takiego sprzętu radiowego, a także wymaga od podmiotu świadczącego usługi pośrednictwa dysponowania określonym personelem w celu przekazywania kierowcom rezerwacji, nie tylko nie służy żadnemu użytecznemu celowi, lecz również nie ma żadnego związku z charakterystyką usługi, która w całości opiera się na możliwościach technicznych smartfonów umożliwiających, bez bezpośredniej interwencji człowieka, ustalenie lokalizacji taksówkarzy i ich potencjalnych klientów oraz automatyczne skontaktowanie ich ze sobą.

93 W świetle powyższego na pytania drugie i trzecie należy odpowiedzieć w następujący sposób:

- Artykuł 56 TFUE, art. 3 ust. 2 i 4 dyrektywy 2000/31 oraz art. 16 dyrektywy 2006/123 należy interpretować w ten sposób, że nie mają one zastosowania do sporu, w którym wszystkie istotne elementy są ograniczone do jednego państwa członkowskiego.

- Artykuł 4 dyrektywy 2000/31 należy interpretować w ten sposób, że nie ma on zastosowania do przepisów państwa członkowskiego, które uzależniają świadczenie usługi pośrednictwa, której celem jest umożliwienie osobom pragnącym odbyć podróż miejską kontaktu, za pomocą aplikacji na smartfony i w zamian za wynagrodzenie, z uprawnionymi taksówkarzami, i która jest zakwalifikowana jako "usługa społeczeństwa informacyjnego" w rozumieniu art. 2 lit. a) dyrektywy 2000/31, który odsyła do art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535, od uzyskania uprzedniego zezwolenia, które ma już zastosowanie do innych podmiotów świadczących usługi rezerwacji taksówek.

- Artykuły 9 i 10 dyrektywy 2006/123 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisom państwa członkowskiego, które uzależniają świadczenie usługi pośrednictwa, której celem jest umożliwienie osobom pragnącym odbyć podróż miejską kontaktu, za pomocą aplikacji na smartfony i w zamian za wynagrodzenie, z uprawnionymi taksówkarzami, pod warunkiem uzyskania uprzedniego zezwolenia na prowadzenie działalności, w przypadku gdy warunki uzyskania zezwolenia nie spełniają wymogów określonych w tych artykułach, ponieważ nakładają w szczególności wymogi techniczne nieodpowiednie dla danej usługi, czego ustalenie należy do sądu odsyłającego.

Koszty

94 Ponieważ postępowanie to stanowi dla stron postępowania głównego etap postępowania toczącego się przed sądem odsyłającym, rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów należy do tego sądu. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty tych stron, nie podlegają zwrotowi.

Na tej podstawie Trybunał (czwarta izba) niniejszym orzeka:

1. Art. 2 lit. a) dyrektywy 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego ("dyrektywa o handlu elektronicznym"), który odsyła do art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/1535 z dnia 9 września 2015 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego, należy interpretować w ten sposób, że usługa pośrednictwa polegająca na nawiązywaniu kontaktu między osobami pragnącymi odbyć podróż miejską, za pomocą aplikacji na smartfony i w zamian za wynagrodzenie, z uprawnionymi kierowcami taksówek, na potrzeby których usługodawca zawarł z tymi kierowcami umowy o świadczenie usług, w zamian za uiszczenie miesięcznej opłaty abonamentowej, ale nie przekazuje im rezerwacji, nie ustala opłaty za przejazd ani nie pobiera jej od pasażerów, którzy uiszczają ją bezpośrednio taksówkarzowi, i nie sprawuje żadnej kontroli nad jakością pojazdów lub ich kierowców ani nad zachowaniem kierowców, stanowi "usługę społeczeństwa informacyjnego" w rozumieniu tych przepisów.
2. Artykuł 1 ust. 1 lit. f) dyrektywy 2015/1535 należy interpretować w ten sposób, że przepisy samorządowe uzależniające świadczenie usługi pośrednictwa, której celem jest umożliwienie osobom pragnącym odbyć podróż miejską kontaktu, za pomocą aplikacji na smartfony i w zamian za wynagrodzenie, z uprawnionymi taksówkarzami, i która jest sklasyfikowana jako "usługa społeczeństwa informacyjnego" w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535, pod warunkiem uzyskania uprzedniego zezwolenia, które ma już zastosowanie do innych podmiotów świadczących usługi rezerwacji taksówek, nie stanowi "przepisu technicznego" w rozumieniu tego pierwszego przepisu.
3. Artykuł 56 TFUE, art. 3 ust. 2 i 4 dyrektywy 2000/31 oraz art. 16 dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącej usług na rynku wewnętrznym należy interpretować w ten sposób, że nie mają one zastosowania do sporu, w którym wszystkie istotne elementy są ograniczone do jednego państwa członkowskiego.

Artykuł 4 dyrektywy 2000/31 należy interpretować w ten sposób, że nie ma on zastosowania do przepisów państwa członkowskiego, które uzależniają świadczenie usługi pośrednictwa, której celem jest umożliwienie osobom pragnącym odbyć podróż miejską kontaktu, za pomocą aplikacji na smartfony i w zamian za wynagrodzenie, z uprawnionymi taksówkarzami, i która jest zakwalifikowana jako "usługa społeczeństwa informacyjnego" w rozumieniu art. 2 lit. a) dyrektywy 2000/31, który odsyła do art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535, od uzyskania uprzedniego zezwolenia, które ma już zastosowanie do innych podmiotów świadczących usługi rezerwacji taksówek.

Artykuły 9 i 10 dyrektywy 2006/123 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisom państwa członkowskiego, które uzależniają świadczenie usługi pośrednictwa, której celem jest umożliwienie osobom pragnącym odbyć podróż miejską kontaktu, za pomocą aplikacji na smartfony i w zamian za wynagrodzenie, z uprawnionymi taksówkarzami, pod warunkiem uzyskania uprzedniego zezwolenia na prowadzenie działalności, w przypadku gdy warunki uzyskania zezwolenia nie spełniają wymogów określonych w tych artykułach, ponieważ nakładają w szczególności wymogi techniczne nieodpowiednie dla danej usługi, czego ustalenie należy do sądu odsyłającego.